Maatregelen om het elektriciteitsnet sneller uit te breiden

Waarom dit maatregelenpakket?

Het doel van het maatregelenpakket is om de uitbreiding van het elektriciteitsnet flink te versnellen. De aanleg van grote elektriciteitsinfrastructuur duurt nu gemiddeld 8 tot 12 jaar, van verkenning tot aansluiting. De maatregelen in dit pakket moeten verschillende fases van een project versnellen, zoals het regelen van vergunningen of het vinden van een goede locatie. Deze maatregelen richten zich vooral op projecten op het hoogspanningsnetwerk. Ze kunnen waar mogelijk ook gebruikt worden voor de netten van regionale netbeheerders.

4 maatregelen om te versnellen

De aanpak om de uitbreiding van het elektriciteitsnet te versnellen, bestaat uit 4 onderdelen: 

1. Snelle start met duidelijke afspraken

Bij elk project om het elektriciteitsnet uit te breiden, is een organisatie of overheidsinstantie wettelijk verantwoordelijk voor het nemen van de besluiten over de locatiekeuze: het bevoegd gezag. De besluitvorming over het bevoegd gezag bij nationale hoogspanningsprojecten is ingewikkeld en kan daardoor lang duren. Om de uitbreiding van het hoogspanningsnet te versnellen, wil het kabinet het bevoegd gezag vaker neerleggen bij de provincie of het Rijk. Zodra duidelijk is wie het bevoegd gezag heeft, maakt u met alle betrokken partijen afspraken over de verdeling van besluiten, problemen en versnelling van het project.

Wanneer gaat dit in?

Deze maatregel vraagt om flinke aanpassingen in bestaande projecten. Daarom start het kabinet dit jaar samen met landelijk netbeheerder TenneT, provincies en gemeenten met een eerste groep projecten via het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK). Daarna volgen regelmatig nieuwe urgente projecten waarvoor de nieuwe aanpak geldt. 

Hoe wordt dit betaald?

Voor de uitvoering is er geld uit het Klimaatfonds gereserveerd. Het Rijk kan hiermee voor maximaal 25 extra projecten het bevoegd gezag op zich nemen. Daarnaast is € 22,5 miljoen beschikbaar voor uitbreiding van de bestaande expertpool van RVO ter ondersteuning van provincies en gemeenten.

2. Nieuwe wetten en beleid voor snellere netuitbreiding

Het kabinet start met een aanpak om knelpunten in bestaande wet- en regelgeving op te lossen en procedures tijdens een project te versnellen.

• Het wetgevingsprogramma bestaat uit meerdere fases:
  • Fase 1: het invoeren van een versnelde beroepsprocedure en standaard gedoogplicht voor onderzoekswerkzaamheden. Ook wordt gekeken naar aanpassingen in de verkenningsfase van de projectprocedure voor grote projecten. Verwachte versnelling per uitbreiding van het net: 0,5 tot 3 jaar.
  • Fase 2: kijkt naar nieuwe maatregelen, zoals vergunningsvrije uitbreidingen bij kleine of tijdelijke nieuwe projecten, het beperken van onderzoekslasten en het beter opnemen van elektriciteitsprojecten in omgevingsplannen. Verwachte versnelling per uitbreiding van het net: een paar maanden tot 1,5 jaar.
  • Vervolgfases: extra versnellingsmaatregelen (nog te bepalen).
• Het beleidsprogramma richt zich naast extra ondersteuning voor provincies en gemeenten op:
  • het sneller filteren van mogelijke locaties voor uitbreidingen van het net;
  • eerder reserveren van de benodigde ruimte voor uitbreidingen van het net;
  • efficiëntere participatie bij een nieuw project;
  • het verbeteren van de uitkoopmogelijkheden van omwonenden. 

Wanneer gaat dit in?

Deze maatregelen gelden voor alle grote elektriciteitsinfrastructuurprojecten, met voorrang voor de eerste groep dringende projecten. Doordat de beleidsmaatregelen snel klaar zijn, hebben ze in 2026 al invloed op projecten.

3. Investeren in gebieden met hoogspanningsprojecten

De uitvoering van grote uitbreidingsprojecten is belangrijk voor Nederland, maar heeft effect op uw omgeving. Daarom maakt het kabinet gebiedsinvesteringen mogelijk in gebieden waar de komende 6 jaar veel nationale hoogspanningsinfrastructuur bij elkaar komt. Hiervoor is in totaal € 197 miljoen beschikbaar. Gemeenten in deze gebieden kunnen dit bijvoorbeeld gebruiken voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving of het versterken van de natuur.

Het kabinet verdeelt deze gebiedsinvesteringen op basis van het aantal verwachte bovengrondse nationale hoogspanningsinfrastructuur in een gebied. Krijgt uw gebied al geld uit de gebiedsinvesteringen van Netten op Zee? Dan krijgt u geen extra gebiedsinvestering voor hoogspanningstations.

4. TenneT vernieuwt de manier van werken

Netbeheerder TenneT versnelt daarnaast projecten door stappen in de verkenningsfase – zoals haalbaarheidsstudies, locatiestudies en budgetonderzoek – meer tegelijk uit te voeren. Dit levert mogelijk een tijdswinst op van 7 tot 16 maanden per uitbreiding van het net. Ook werkt TenneT aan meer standaardisatie, zoals vaste ontwerpen voor stations en masten. Dit verkort het ontwerpproces van een nieuw te bouwen project. Daarnaast richt TenneT zich meer op goed omgevingsmanagement voor meer draagvlak bij de omgeving.

Hoe nu verder?

Het kabinet werkt samen met netbeheerders, provincies en gemeentes om de versnelde aanpak uit te werken. Dit gebeurt in samenhang met lopende acties in het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN).

Meer informatie

Dit maatregelenpakket is onderdeel van het Pakket voor Groene Groei. Deze pagina legt de Kamerbrief die erbij hoort uit.