Met nutriënten verontreinigde gebieden (NV-gebieden)
In sommige gebieden in Nederland zit nog te veel stikstof en fosfaat in het water. Dit noemen we met nutriënten verontreinigde gebieden (NV-gebieden). In deze gebieden zijn extra maatregelen nodig om de waterkwaliteit te verbeteren. Zo geldt hier bijvoorbeeld een lagere stikstofgebruiksnorm.
Waar liggen de NV-gebieden?
De NV-gebieden zijn vanaf 2024 definitief vastgesteld. Ze liggen verspreid over Nederland. In Mijn percelen vindt u een kaartlaag met deze gebieden. Hier kunt u zien of uw percelen in een NV-gebied liggen.
In 2022 en 2023 zijn er al NV-gebieden aangewezen. In 2022 waren dat zand- en lössgronden in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg. De beheergebieden van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Hoogheemraadschap van Delfland en Waterschap Brabantse Delta zijn in 2023 toegevoegd.
Vanaf 2024 zijn verspreid over Nederland nieuwe gebieden aangewezen. De gebieden die in 2022 zijn aangewezen blijven NV-gebied. Hier is gekeken naar de verontreiniging van het grondwater.
De andere gebieden zijn aangewezen om de verontreiniging van het oppervlaktewater. Voor 2024 zijn ze op een andere manier beoordeeld. De aanwijzing is op kleinere schaal gedaan. Daardoor zijn er ook gebieden die in 2023 zijn aangewezen en nu geen NV-gebied meer zijn.
Lagere gebruiksnormen voor alle landbouwers in 2024
In NV-gebieden geldt vanaf 2024 een lagere stikstofgebruiksnorm. In het grootste deel van de gebieden is de norm 5% lager.
Een verlaging van 10% geldt voor de grondwaterbeschermingsgebieden (GWB-gebieden) op zand- en lössgrond in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg.
De stikstofgebruiksnormen voor NV-gebieden vindt u in de tabellen hieronder.
In het overzicht hieronder ziet u met welke norm u in 2024 rekent.
Overzicht regelingen en NV-gebieden
Met welke norm rekent u in 2024?
Voor alle bedrijven
| Ligt uw perceel in | NV-gebied | GWB-gebied op zand en löss in NV-gebied in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg |
Buiten NV-gebied | Natura 2000-gebied + derogatievrije zone |
| Gebruiksnorm dierlijke mest |
170 kg N per hectare |
170 kg N per hectare | 170 kg N per hectare | 170 kg N per hectare |
| Stikstofgebruiksnorm | 5% korting per hectare |
10% korting per hectare | Normale norm | Normale norm |
Voor derogatiebedrijven
| Ligt uw perceel in | NV-gebied | GWB-gebied op zand en löss in NV-gebied in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg |
Buiten NV-gebied | Natura 2000-gebied + derogatievrije zone |
| Gebruiksnorm dierlijke mest |
210 kg N per hectare |
170 kg N per hectare | 230 kg N per hectare | 170 kg N per hectare |
| Stikstofgebruiksnorm | 5% korting per hectare |
10% korting per hectare | Normale norm | Normale norm |
Gebruiksnormen voor alle landbouwers vanaf 2025
De verlaging van de stikstofgebruiksnorm in 2024 is een eerste stap. In 2025 gaat de norm verder omlaag. De verlaging wordt dan voor alle NV-gebieden 20%.
NV-gebieden en derogatie
Maakt u gebruik van derogatie? Dan gebruikt u de lagere derogatienorm. Dit geldt voor alle grondsoorten, dus ook voor percelen op klei- en veengrond. In 2024 is dit 210 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare. In 2025 is dit 190 kilogram.
Vanggewas na mais
U teelt een vanggewas na mais op zand- en lössgrond. En op klei- en veengrond in NV-gebieden wanneer u een derogatievergunning heeft. Er zijn verschillen tussen deze situaties. Die verschillen zitten bijvoorbeeld tussen de inzaaidata.
Dit zijn de regels voor vanggewas na mais op zand- en lössgrond.
Teelt u mais op klei- of veengrond in een NV-gebied? En heeft u een derogatievergunning? Kijk dan op Vanggewas na mais op klei- en veengrond in NV-gebieden welke regels er voor u gelden.
Grasland vernieuwen
Wilt u in de periode van 1 juni tot en met 31 augustus grasland scheuren voor graslandvernieuwing in een NV-gebied? Dan meldt u dit bij ons. Voor percelen op klei- en veengrond meldt u dit alleen wanneer u een derogatievergunning heeft. U leest meer op Grasland scheuren en Grasland vernieuwen.
NV-gebieden en andere mestregelingen
Er zijn nog meer regelingen die invloed hebben op uw stikstofgebruiksnorm. Die kunnen ook buiten NV-gebied gelden. Maar binnen NV-gebied heeft u misschien te maken met 2 verlagingen van uw gebruiksnorm. Of tegelijk met een verhoging en een verlaging. Hieronder ziet u hoe u dan uw stikstofgebruiksnorm berekent.
Geldt op uw perceel de maatregel om het inzaaien van een vanggewas op zand- en lössgrond aan te moedigen? En heeft u er (in 2024) voor gekozen om uw vanggewas niet of later dan 21 oktober in te zaaien? En heeft u ook geen winterteelt ingezaaid? Dan rekent u in het jaar daarna met een korting op uw stikstofgebruiksnorm.
De korting hangt af van uw keuze. Dit kan 5, 10 of 20 kilogram stikstof per hectare zijn. Dit getal trekt u af van de gebruiksnorm in NV-gebieden. Die norm vindt u in de tabellen hierboven. U leest meer op Vanggewas op zand- en lössgrond.
Rekenvoorbeeld
Voor uw gewas geldt buiten NV-gebieden een stikstofgebruiksnorm van 200 kilogram per hectare. In een NV-gebied met een 5% lagere norm is dit: 200 x 0,95 = 190 kilogram. Dit getal vindt u in Tabel 2G-1 Stikstof landbouwgrond in NV-gebieden hierboven. U hoeft dit dus niet zelf uit te rekenen.
U heeft in het voorgaande jaar geen vanggewas of winterteelt ingezaaid. In dat geval rekent u met een korting van 20 kilogram per hectare. Uw gebruiksnorm wordt dan: 190 – 20 = 170 kilogram per hectare.
Verwacht u door extreme regenval minder opbrengsten dan anders? Of is de kwaliteit van uw gewas hierdoor lager? Dan mag u op bouwland extra kunstmest gebruiken. Dit is 25% meer dan de gebruiksnorm in NV-gebieden. Die norm vindt u in de tabellen hierboven. U leest meer op Stikstofherstelbemesting.
Rekenvoorbeeld
Voor uw gewas geldt buiten NV-gebieden een stikstofgebruiksnorm van 200 kilogram per hectare. In een NV-gebied met een 5% lagere norm is dit: 200 x 0,95 = 190 kilogram. Dit getal vindt u in Tabel 2G-1 Stikstof landbouwgrond in NV-gebieden hierboven. U hoeft dit dus niet zelf uit te rekenen.
U verwacht door extreme regenval minder opbrengst. Uw gebruiksnorm wordt dus 25% hoger. Deze wordt 190 x 1,25 = 238 kilogram per hectare.
Waarom zijn er NV-gebieden?
In september 2022 heeft Nederland met de Europese Commissie afspraken gemaakt over een nieuwe periode voor derogatie. Tot en met 2025 kunnen Nederlandse boeren nog gebruikmaken van de verhoogde stikstofgebruiksnorm. In deze periode wordt die norm steeds lager. Vanaf 2026 geldt de standaard norm van 170 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare.
Betere waterkwaliteit
In de afspraken over de nieuwe derogatieperiode staat dat Nederland met nutriënten verontreinigde gebieden moet aanwijzen. Dat zijn gebieden waar extra maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren. Er zit bijvoorbeeld te veel stikstof en/of fosfaat in het water. Of er zitten te veel voedingsstoffen in, waardoor algen snel kunnen groeien. Die stoffen komen onder meer uit mest die agrariërs over het land uitrijden. De meststoffen spoelen uit naar het water.
Oppervlaktewater en grondwater
Voor het aanwijzen van de NV-gebieden is veel onderzoek gedaan. Er is bijvoorbeeld gekeken naar oppervlaktewateren die belangrijk zijn voor de Kaderrichtlijn Water (KRW). En naar het water dat naar deze gebieden toestroomt. Op die manier sluit de aanwijzing zo goed mogelijk aan bij de werkelijke situatie.
Ook is onderzocht hoe de landbouw bijdraagt aan de verontreiniging van het water. Behalve naar het oppervlaktewater is er ook gekeken naar het grondwater.
NV-gebieden in de Gecombineerde opgave
Heeft u percelen in een NV-gebied? In de Gecombineerde opgave ziet u het aantal hectare met een verlaging van 5% op de stikstofgebruiksnorm. Deze informatie staat in het overzicht 'Mest en Grond'. Liggen percelen in een GWB-gebied op zand- en lössgrond in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant of Limburg? Dan geldt voor die hectares een verlaging van 10% op de stikstofgebruiksnorm. Die verlaging van 10% staat niet apart vermeld in de Gecombineerde opgave.
Wetten en regels
Veelgestelde vragen
Rechtsonder in de kaart ziet u een balkje. Klik op het icoontje met de 3 lagen. Rechtsboven in het scherm ziet u nu een overzicht met kaartlagen. Zoek de kaartlaag NV-gebieden op. Staat er een streepje door het oogje? Klik er dan op. Is het woord NV-gebieden uitgegrijsd? Zoom dan verder in. Dat doet u met het plusteken rechtsonder in het balkje. De kaartlaag NV-gebieden heeft een lichtrode kleur.
Bij het aanwijzen van de NV-gebieden is gekeken naar het grondwater en het oppervlaktewater.
In 2022 is al een aantal gebieden met zand- en lössgrond aangewezen, omdat de kwaliteit van het grondwater onvoldoende is. Dit zijn zand- en lössgronden in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg.
Andere gebieden zijn vanaf 2024 aangewezen om de kwaliteit van het oppervlaktewater. Dit is gebeurd in 3 stappen.
- Eerst is er voor stikstof en fosfor gekeken naar de normen uit de Kaderrichtlijn Water (KRW). Is de hoeveelheid stikstof én fosfor hoger dan de norm? Dan is er in de 3e stap gekeken naar de bron daarvan.
- Zit er te veel stikstof óf fosfor in het water? Dan is er gekeken naar de ecologie van het water. Daarbij gaat het om de hoeveelheid algen (fytoplankton) of de overige waterflora. Is de ecologie van het water ook beoordeeld als onvoldoende? Dan is er in stap 3 gekeken naar de bron.
- Voldoet een gebied in de 1e of de 2e stap niet aan de normen? En komt meer dan 19% van de verontreiniging uit de landbouw? Dan is het gebied aangewezen als NV-gebied.
- Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Uitgelicht
