Zakelijke kansen in Zuid-Afrika

Energie

Energiesector

Het elektriciteitsnetwerk in Zuid-Afrika ontwikkelt zich snel, vergeleken met andere landen in Afrika. Meer dan 84% van de mensen heeft toegang tot netstroom.

De Zuid-Afrikaanse kolenindustrie is nu vrij groot, maar kan geleidelijk vervangen worden door hernieuwbare energie. Dat biedt kansen voor Nederlandse ondernemers. In Zuid-Afrika maakt men bovendien een onderscheid tussen kleine projecten (minder dan 1 MW geïnstalleerd vermogen) en grote projecten (meer dan 1 MW aan capaciteit).

Kansen voor Nederlandse ondernemers in de energiesector zijn er in:

• kleine, lokale energieprojecten;
• grootschalige projecten in de duurzame energie;
• energie uit biomassa;
• windenergie.

Lees het rapport 'Final Energy Report South Africa' voor meer informatie over de energiesector in Zuid-Afrika.

Duurzame energie: groene waterstof

De groene waterstofsector van Zuid-Afrika staat nog in de kinderschoenen. Toch zijn er enorme kansen om het land een wereldwijde speler op het gebied van groene waterstof te maken. Nederland is daarbij een belangrijke partner. Denk aan investeringen in infrastructuur en de opbouw van handelsrelaties. 

De 'Dutch Green Hydrogyn Proposition for South Africa' geeft aanbevelingen hoe Nederlandse en Zuid-Afrikaanse bedrijven, overheden en kennisinstellingen in deze sector kunnen gaan samenwerken. 

Wilt u weten hoe Nederland het beste kan bijdragen aan onderdelen van de Zuid-Afrikaanse groene waterstof waardeketen? Lees dan dit rapport. Daarin staan ook concrete voorbeelden hoe de samenwerking eruit kan zien. 

Download het rapport onder deze paragraaf.

Ziet u ook kansen in de Zuid-Afrikaanse groene waterstofsector? Op dit moment wordt een combitrack voor deze sector ontwikkeld. Denkt u te kunnen bijdragen aan deze combitrack? Vul dan het formulier Meedoen aan de combitracks in en vink 'Zuid-Afrika Green hydrogen' aan.

Duurzame energie in Namibië

Ook in Namibië, buurland van Zuid-Afrika, is de overheid bezig met ontwikkelen van groene waterstof. De Nederlandse ambassade in Pretoria in samenwerking met Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) hebben opdracht gegeven om een rapport op te stellen dat de kansen voor samenwerking in Namibië in kaart brengt. Het doel is om te zien waar beide landen kunnen samenwerken in de productie en handel van groene waterstof.

Download het rapport onder deze paragraaf.

Landbouw

De Zuid-Afrikaanse landbouwsector is verdeeld in:

• goed ontwikkelde commerciële landbouwbedrijven (zo'n 35.000) die zich richten op export en binnenlandse afzetmarkten;
• een groot aantal opkomende (commerciële) bedrijven (zo'n 100.000); en
• zelfvoorzienende productie voor het eigen huishouden (zo'n 2 miljoen huishoudens).

De formele landbouw en agro-industrie dragen voor 2% bij aan het Zuid-Afrikaanse bnp. De informele, kleinschalige landbouw geeft werk en voedsel aan 1 miljoen kleine boeren. Die leveren een belangrijke bijdrage aan de voedselzekerheid op het platteland. De visserij en aquacultuur leveren ook een belangrijke bijdrage aan de voedselproductie.

Uitdagingen in de landbouwsector zijn vooral te vinden in landhervorming, toegang tot krediet, landbouwonderwijs en bedrijfsontwikkeling.

Regionale verschillen in Zuid-Afrika

Binnen de regio's in Zuid-Afrika is veel variatie. Het land heeft 7 verschillende klimaatzones, variërend van mediterraan tot subtropisch tot woestijn. Bijna twee derde van de boeren woont in 3 provincies: KwaZulu-Natal, Eastern Cape en Limpopo.

Meer weten over de Zuid-Afrikaanse landbouwsector?

• Lees over kansen in de Zuid-Afrikaanse landbouw in de onderstaande marktrapporten.
• Kijk op Agroberichten Zuid-Afrika voor actuele informatie over de Zuid-Afrikaanse landbouwsector.
• Lees het interview met de landbouwraad over de laatste ontwikkelingen in de sector.
• Wilt u contact opnemen met de landbouwraad? Kijk bij onze informatie over de ambassade in Zuid-Afrika.

Life Science & Health

De gezondheidssector in Zuid-Afrika biedt goede kansen voor Nederlandse bedrijven. De ontwikkelingen op het gebied van e-health hebben nieuwe mogelijkheden gecreëerd. Daarbij gaat het vooral over applicaties met digitale informatie en tools voor digitale communicatie. Dat biedt kansen en groeimogelijkheden op de Zuid-Afrikaanse markt voor gezondheidszorgtechnologie.

Luistert u graag naar podcasts? Luister dan naar de podcast op BNR-radio over de kansen in de healthtechsectoren in Afrika, met name in Zuid-Afrika.

Of kijkt u liever naar een video? Tijdens de Africa Business Week 2021 werd een discussie gevoerd over de kansen in de e-healthsector in Zuid-Afrika en Nigeria. Met een pitch van startende ondernemers en feedback op deze plannen.

Healthtech: kennisbeheer en telegeneeskunde

De markt voor kennisbeheer in de gezondheidszorg is in potentie zeer groot. Denk bijvoorbeeld aan elektronische gegevensverzameling en de dringende noodzaak om te stoppen met op papier gebaseerde systemen.

Deze behoefte speelt al enige tijd in zowel de publieke als de particuliere sector. In de privésector gebruikt een aantal particuliere ziekenhuizen deze technologieën al en wil ze verder ontwikkelen. De publieke sector kent sinds 2012 een nationale strategie voor elektronische medische dossiers.

De markt voor telegeneeskunde en virtuele gezondheidszorg groeit hard. Deze markt wordt gestimuleerd door verschillende trends, waaronder:

• een tekort aan gezondheidswerkers, vooral in semi-stedelijke en landelijke gebieden;
• de behoefte aan betere toegang tot gezondheidszorginformatie, zowel voor medisch personeel als voor patiënten;
• een toename bij het voorkomen van chronische aandoeningen met gecompliceerde zorg, en de noodzaak voor meer coördinatie.

Bekijk het marktrapport hieronder voor meer informatie.

AI en robotica in de gezondheidszorg

In Zuid-Afrika liggen er ook kansen voor de inzet van AI en robotica in de zorg. De meeste van deze technologieën worden – vanwege de aanzienlijke kosten – voornamelijk in de particuliere sector gebruikt. De grote particuliere ziekenhuizen in Zuid-Afrika passen inmiddels al hightech chirurgische robotica toe en staan open voor nieuwe initiatieven.

Tegelijkertijd heeft de publieke sector belangstelling voor een aantal technologieën die de kosten verlagen, of helpen bij het oplossen van problemen die bijzonder acuut zijn. Denk bijvoorbeeld aan de uitdagingen van het dienstverlening in plattelandsgebieden.

Bekijk het marktrapport hieronder voor meer informatie.

Water

Zuid-Afrika is een van de droogste landen ter wereld. Ook de laatste jaren is er sprake van extreme droogte. Rode draad in de landbouwsector van Zuid-Afrika is daarom waterefficiëntie. Dat biedt kansen voor Nederlandse ondernemers. Lees over initiatieven als de 'Cocoon plantingtechnologie', cool logistics en de online tool Fruitlook.

Door de strenge regels voor watergebruik (de 'Water Use Licence') liggen er in Zuid-Afrika met name kansen in het hergebruik van afvalwater. Dat kan de watervoorziening voor industrieën verbeteren.

Bent u een Nederlandse ondernemer die sterk is in waterefficiëntie en hergebruik van afvalwater? Lees voor meer informatie onderstaande onderzoeken van de Nederlandse ambassade in Pretoria.

Kijk terug: webinar over de watersector

Kijk het webinar van mei 2021 over de watersector in Zuid-Afrika, West-Afrika en de Maghreb terug op het RVO-kanaal op YouTube. Experts leggen uit welke ontwikkelingen er gaande zijn in deze sector en welke kansen er liggen voor Nederlandse ondernemers. Het webinar was onderdeel van de Africa Business Week.

Logistiek en infrastructuur

Het logistieke landschap van Zuid-Afrika geldt als het meest geavanceerde van heel Afrika. Ook als het gaat om handelsbevorderende logistiek is Zuid-Afrika het best presterende land van het continent. Zuid-Afrika is dan ook een belangrijk transportknooppunt en heeft een eersteklas wegennet, uitgebreide spoorwegennet, en 8 commerciële havens met ieder hun eigen achterland.

De Zuid-Afrikaanse overheid heeft de transportsector aangemerkt als essentieel voor de positie van Zuid-Afrika in de wereldeconomie. Lees meer over het National Infrastructure Plan. De sector maakt ongeveer 20% uit van het bbp van Zuid-Afrika.

Desondanks kampt Zuid-Afrika ook met achterstallig onderhoud. De logistieke kosten zijn relatief hoog. Deze situatie biedt kansen voor Nederlandse ondernemers die sterk zijn op het gebied van verbetering en optimalisatie. Denk aan:

• verbetering van de logistieke structuur;
• ontwikkeling van logistieke kanalen;
• innovatieve (en duurzame) logistieke concepten;
• scholing en training;
• uitvoering van haalbaarheidsstudies.

Smart logistics

De Zuid-Afrikaanse logistieke markt wordt aangedreven door de toegenomen handel op het Afrikaanse continent, veranderingen in consumptiepatronen en de groei van e-commerce. De belangrijkste marktkansen voor technologie zijn:

• introductie en adoptie van technologie (drones, blockchain, AI, robotica);
• verspreiding van technologie;
• technologie voor situaties met beperkte hulpbronnen.

In Zuid-Afrika liggen er kansen voor de ontwikkeling van digitale vaardigheden en kennisoverdracht.

Samenwerking met Nederlandse bedrijven

Uit gesprekken met Zuid-Afrikanen in de logistieke sector blijkt dat er veel interesse is om samen te werken met Nederlandse partners. Er zijn al initiatieven opgezet om een efficiëntieslag te maken. Bijvoorbeeld in de fruitsector en initiatieven voor havenvernieuwing.

Kansen voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen liggen op 3 gebieden van samenwerking:

• adoptie van technologie en consultancy
• management van logistiek en logistieke operaties
• capaciteitsontwikkeling (infrastructuur en vaardigheden)

Download voor meer informatie het kansenrapport 'Logistics in South Africa'.

Circulaire economie

De circulaire economie in Zuid-Afrika biedt goede kansen voor Nederlandse bedrijven. Ook al is het nog een vrij nieuw concept, er is een sterk verlangen vanuit de publieke sector om afvalstromen te verminderen. Zo heeft de Zuid-Afrikaanse regering onder andere een verbod op het storten van organisch afval (landfilling) aangekondigd.

Lees het interview met de landbouwraad op de website van Agroberichten voor meer informatie over circulaire landbouw.

Lees voor meer informatie de gratis sectorrapporten over circulaire economie en afvalverwerking onder deze paragraaf. In deze rapporten lees u over de circulaire kansen in Zuid-Afrika in:

• afvalverwerking
• biomassa
• afval van slachthuizen
• plastic
• duurzame stortplaatsen
• bouw
• elektronica
• glas
• autobanden

Het doel van het rapport is om handels- en joint venture-relaties tussen Nederlandse en Zuid-Afrikaanse bedrijven te faciliteren.

Meer weten?

• Download het rapport 'Influential mission on Circular Economy in Africa Developing actions towards Transitions' voor aanvullende informatie.
• Bekijk het webinar van mei 2021 over circulaire economie in Zuid-Afrika, Kenia en Nigeria terug op het RVO-kanaal op YouTube. Het webinar was onderdeel van de African Business Week in 2021.

ICT en fintech

De ICT-sector on Zuid-Afrika biedt meer kansen dan veel Nederlandse ondernemers beseffen. Bekijk de video Vlog: Dutch tech start-ups in South Africa op het RVO-kanaal op YouTube voor meer toelichting over de Zuid-Afrika techsector. De video is gemaakt als onderdeel van de Africa Business Week.

Fintechsector in Zuid-Afrika

Zuid-Afrika is het financiële hart van het Afrikaanse continent. Johannesburg is de thuisbasis van Afrika's grootste banken en Kaapstad is een creatieve hub met een bruisende start-upscene. Er zijn steeds meer durfkapitalisten en vermogende particuliere investeerders ('angel investors') actief in de sector. Naast de bancaire sector is ook de verzekeringssector in Zuid-Afrika goed ontwikkeld.

Fintech – de ontwikkeling van innovatieve financiële producten en diensten – laat in Afrika een sterke groei zien. De meeste mensen hebben een smartphone en staan open voor nieuwe technologie. Verschillende start- en scale-ups groeien hard, bijvoorbeeld de aanbieder van mobiele betalingen Yoco.

Zuid-Afrika kent een sterke bevolkingsgroei. Dat gaat gepaard met een groeiende middenklasse. Hierdoor wordt een flinke groei voorspeld in de vraag naar financiële diensten zoals leningen, verzekeringen, digitale betalingen en vastgoed.

Daarnaast zijn banken op zoek naar manieren om dienstverlening te verbeteren en te vergemakkelijken. Denk onder andere aan:

• open banking (het delen van betaalgegevens);
• betaalsystemen;
• automatisering van processen;
• beveiliging van financiële gegevens (cybersecurity).

Daarnaast liggen er kansen op het gebied van internationale betalingen, bijvoorbeeld geld dat door migranten wordt overgeboekt naar hun land van herkomst. Of de toepassing van blockchaintechnologie, bijvoorbeeld in de internationale handel. Uitdagingen liggen er ook in 'inclusieve financiering': het bieden van financiële dienstverlening aan het armere deel van de bevolking, en het bereiken van de informele economie. Veel digitale ontwikkelingen zijn door de coronapandemie versneld.

AI, Blockchain en Bigdata

In onderstaand rapport 'Opportunities for AI, Blockchain and Bigdata to contribute to more resilient, liveable, and sustainable urban environments in South Africa' worden 8 aspecten van de stedelijke omgeving in Zuid-Afrika bekeken. Dat zijn: transport en mobiliteit, waterbeheer, afvalbeheer, energie, gezondheid, veiligheid en beveiliging, communicatie, inclusiviteit, maatschappelijke betrokkenheid en burgerbetrokkenheid, en stedelijk bestuur en stadsplanning.

De vraag die het rapport onderzoekt, is hoe steden slimmer en veerkrachtiger kunnen worden met hulp van nieuwe digitale technologie. Daarbij gaat het vooral om de hulp van kunstmatige intelligentie (AI), blockchain en bigdata.

Het rapport onderzoekt daarbij welke mogelijkheden er zijn partnerschappen aan te gaan met Nederland. Het rapport is gemaakt in opdracht van de Nederlandse ambassade in Zuid-Afrika.

Aanbestedingen en subsidies

Kansrijke aanbestedingen

Internationale organisaties zoals de Wereldbank en de Europese Commissie geven jaarlijks miljarden euro's uit aan projecten. Uit deze projecten komen veel opdrachten. Hier liggen ook zakelijke kansen voor u. Lees meer op onze pagina Subsidies en financiering voor internationaal ondernemen.

Bekijk voor meer informatie ook onze pagina over internationale organisaties.

Subsidies en financiering

Heeft u financiering nodig voor uw bedrijf om de grens over te gaan? Wij helpen u graag uw financiering rond te krijgen.

In onze Subsidiewijzer vindt u alle subsidies en regelingen die openstaan voor het indienen van een aanvraag. U kunt filteren op onder meer sector en land. Wij voeren deze subsidies en financieringsregelingen uit in opdracht van diverse Nederlandse ministeries en de Europese Commissie.

Twijfelt u over welke financiering bij u past? Onze adviseurs helpen u graag met het vinden van de juiste financiering.

Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen

Internationaal zakendoen biedt kansen, maar kent ook uitdagingen. Deze vragen om een goede voorbereiding. Let erop dat u op een maatschappelijk verantwoorde manier onderneemt in het buitenland. Zo kunt u helpen de lokale situatie te verbeteren, bouwt u aan een goede reputatie en een toekomstbestendige onderneming.

De Nederlandse overheid verwacht dat u als ondernemer de risico's voor mens en milieu in uw bedrijfsvoering én in de internationale waardeketen in kaart brengt. En dat u de negatieve gevolgen daarvan voorkomt en aanpakt. Ook moet u hierover communiceren. Dit heet due diligence (gepaste zorgvuldigheid). Hierbij volgt u de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen.  

Onderzoek de risico's

Ondernemen is niet zonder risico's. Elk land biedt uitdagingen. De volgende bronnen geven u een eerste indruk van mogelijke IMVO-risico's. Het is belangrijk dat u deze zelf goed onderzoekt, voordat u zakendoet in het buitenland. Blijf ook op de hoogte van lokale ontwikkelingen.

• MVO Risico Checker (MVO Nederland)
• Corruption Perceptions Index (Transparency International)
• Human Development Index (Verenigde Naties) - Kies het land bovenaan in het uitklapveld.
• Status van conflicten (Crisis Group)
• ThinkHazard (Wereldbank)
• Reisadvies (Ministerie van Buitenlandse Zaken) - Vul het land in.

Meer weten of hulp nodig?

• Bekijk onze informatie over internationaal maatschappelijk verantwoord zakendoen.
• Het IMVO-steunpunt helpt u op weg met advies en informatie om maatschappelijk verantwoord ondernemen en due diligence toe te passen.

Meer weten?

Alle marktrapporten over Zuid-Afrika

Samen met het buitenlandnetwerk van ambassades, consulaten en landbouwraden publiceren wij regelmatig marktrapporten over kansrijke sectoren in Zuid-Afrika. U vindt ze op deze pagina bij de betreffende kansrijke sector. In onze bibliotheek vindt u een volledige lijst van marktrapporten over Zuid-Afrika.

Meer informatie

• Bekijk onze informatie over Zakendoen in Afrika.
• Lees voor een algemeen beeld over zakendoen met Zuid-Afrika het Engelstalige rapport 'Doing Business in South Africa 2021' van de Zuid-Afrikaanse ambassade.
• Lees het artikel 'Dit kun je verwachten van zakendoen met landen in Afrika' op de website van KVK.