Zakendoen in West-Afrika: 9 tips van experts

Vincent van Reenen is Business Development Coach bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en denkt mee met ondernemers die zaken willen doen in West-Afrika, vooral in Ghana en Nigeria. Hij heeft in Oost-Afrika gewoond en voor verschillende bedrijven gewerkt.

Bram van Opijnen heeft als Eerste Secretaris van de Nederlandse ambassade in Ghana nauwe betrekkingen met Nederlandse ondernemers en kennisinstellingen die in West-Afrika willen zakendoen.

Francine Punt beantwoordt als RVO-adviseur internationaal ondernemen handelsvragen van ondernemers over West-Afrika.

Ziet u na het lezen van de tips kansen in West-Afrika en wilt u daarover met ons sparren? U bent van harte welkom! Onderaan dit artikel leest u hoe RVO en de ambassades u verder kunnen helpen.

Vincent van Reenen, Bram van Opijnen en Francine Punt

Tip 1: West-Afrika biedt uitdagingen én kansen

Hoewel West-Afrika in 2024 regelmatig negatief in het nieuws kwam, blijft de interesse van ondernemers groot. 

Francine Punt krijgt nog steeds vragen van ondernemers over de kansen in West-Afrika. "West-Afrika is een rijk deel van het continent wat betreft landbouw en grondstoffen. Er zijn veel kansen. Die komen met uitdagingen waar ondernemers zich ook bewust van moeten zijn." Ze voegt toe: "Geduld is de sleutel van zakendoen in Afrika en dat geldt ook zeker in West-Afrika!"

Ondanks de onrust blijft er veel interesse in zakendoen in West-Afrika, merkte Vincent van Reenen. "Mijn indruk is dat toch veel ondernemers kansen zien in sectoren als landbouw, gezondheidszorg en kustbescherming. Ondanks de risico's denken ze: ik wil het toch proberen om mogelijk vroeg een markt in te stappen."

Bram van Opijnen – Eerste Secretaris van de Nederlandse ambassade in Ghana –  geeft aan dat de kuststaten in West-Afrika vergelijkbare economische situaties hebben. Waar je het beste kunt investeren, hangt meestal af van details.

Ieder land heeft zijn eigen highlights, legt Van Opijnen uit. "Als je plantages voor mango of ananas wilt opzetten; die kun je misschien het beste doen in Ivoorkust, want de regelgeving voor grote stukken grond is daar makkelijker. Als je kijkt naar havenontwikkeling, kan het zijn dat Senegal iets interessanter is."

Zakendoen in de noordelijke staten in West-Afrika is lastig, vertelt hij. "Dat is zonde want paradoxaal liggen er wel veel kansen. Traditioneel waren die landen best verwelkomend naar internationale investeerders."

Tip 2: Landbouw in West-Afrika staat te springen om Nederlandse knowhow

Met in totaal meer dan 450 miljoen inwoners volgens de Verenigde Naties is West-Afrika een van de dichtstbevolkte gebieden op het continent. In Nigeria alleen al wonen meer dan 220 miljoen mensen, en deze bevolking blijft de komende jaren toenemen, is de verwachting.

Daardoor is er een grote behoefte aan meer zelfgeproduceerde landbouwproducten. Om dat te bereiken is een innovatieslag nodig op de gebieden van techniek, zaadveredeling en bedekte tuinbouw. Zaken waar de Nederlandse landbouw goed in is.

West-Afrika heeft veel vruchtbare grond. Alleen al in een land als Ghana zijn er talloze mogelijkheden voor agro-ondernemers. Van Opijnen: "Het noorden van Ghana is savannen en dat is geschikt voor mais, uien, sorghum en soja. De middelste rand is vruchtbare grond voor cacao, groenten, fruit en tuinbouw. En de kuststrook biedt vooral kansen voor visserij en kweekvis."

Vooral in de tuinbouwsector liggen er in West-Afrika grote kansen, zegt Bram van Opijnen. De afgelopen jaren is er een uitgebreid netwerk opgezet van Nederlandse organisaties - ook NGO's - die samen Nederlandse ondernemers aan een goede start kunnen helpen.

Van Opijnen: "Je kunt in feite meteen instappen en gebruikmaken van kennis en kunde die al in de groep aanwezig is, om afzetmarkten te creëren en lokale partners te vinden."

Wilt u meer weten over welke kansen de West-Afrikaanse landbouw u biedt? Lees dan dit interview met Inge Tenniglo, de LNV-raad in West-Afrika.

Tip 3: Bezoek SARA, dé beurs voor de landbouwsector in West-Afrika

Francine Punt adviseert geïnteresseerde landbouwondernemers om mee te doen met de grote, internationale landbouwbeurs Salon de l'Agriculture et des Ressources Animales (SARA).

De 7^e editie van de SARA-beurs wordt van 23 mei tot 1 juni 2025 gehouden in Abidjan, Ivoorkust. De beurs wordt om het jaar gehouden. In 2023 waren 29 landen vertegenwoordigd en was Nederland ereland van de SARA-beurs. "Het is een mooie kans om kennis te maken met de markt en om te netwerken. Bedrijven uit de hele wereld gaan daarheen."

Al een paar jaar organiseert RVO een handelsmissie naar de SARA-beurs. Niet ieder bedrijf kan mee met de missie. Francine Punt: "Ook als je niet met de missie mee kan gaan, is er nog veel mogelijk." Ze noemt als voorbeeld een klein bedrijf waarvan de directeur er op eigen houtje heen is gegaan. "Hij heeft toen kennisgemaakt met veel stakeholders én doet nu zaken in Ivoorkust."

Interesse in de handelsmissie naar de SARA-beurs? Lees meer op onze website.

Tip 4: Kijk ook naar kansen in andere sectoren

Naast de landbouw bieden diverse andere sectoren ook grote kansen in West-Afrika.

Zonne-energie is een grote kansrijke markt in Nigeria. Francine Punt: "Nigeria is een van de grootste gas- en olieproducenten van de wereld en heeft toch maar 60% elektrificatie. Er is een toenemende behoefte aan offgrid zonne-energie." Om deze markt nog kansrijker te maken voor Nederlandse ondernemers is de combitrack Solar Nigeria gestart.

Op het gebied van kustbescherming zijn er kansen aan de gehele West-Afrikaanse kustlijn. Veel West-Afrikaanse landen zien Nederland als expert in het tegengaan van kusterosie met behulp van natuurlijke oplossingen. Dat geldt zowel voor de ingenieurs, projectontwikkelaars als de baggeraars. Vincent van Reenen: "Multilaterale banken en andere investeerders - waaronder Invest International - doen op grote schaal investeringen."

Daarnaast is life science and health (LSH) een andere kansrijke markt in Nigeria. Er is veel interesse in diagnostiek op afstand met apps, een relatief laagdrempelige techniek. Vincent van Reenen: "Voor matchmakingevents in de LSH-sector stonden mensen echt in de rij. Daar zijn ook veel concrete Nederlands-Nigeriaanse samenwerkingsverbanden uit gekomen. Iets waar je warm van wordt als Business Development Coach!"

Tip 5: Bekijk de markt van dichtbij

Nederlandse ondernemers die zakendoen in West-Afrika willen graag bijdragen aan een betere wereld, ziet Bram van Opijnen in Ghana. "Denk aan zaken als werkgelegenheid creëren of voedselzekerheid bieden voor de lokale bevolking."

Als je accepteert dat zakendoen in Ghana uitdagend kan zijn, en bereid bent om te investeren, kun je hier als ondernemer veel bereiken, vertelt hij.

Een groot voordeel is dat de Ghanezen vaak goed zijn opgeleid en Engelstalig zijn. Van Opijnen vertelt dat diverse Nederlandse bedrijven een filiaal hebben opgezet in Ghana. "Ze komen eerst 6 maanden hierheen om de lokale staf te trainen. Als je de juiste mensen vindt, hoef je daarna misschien maar 1 keer in de 3 maanden terug te keren."

Het beste blijft om de markt van dichtbij te bekijken. Van Opijnen: "Je kunt niet denken: Ik heb duizend doosjes en een goede distributeur verkoopt dat wel even voor mij… Je moet een goede distributeur vinden, snappen waar die dat gaat verkopen, enzovoort. Kortom, je moet er echt zijn."

Dat geldt ook voor kustbescherming en andere watergerelateerde projecten. Kennis van de lokale situatie en een netwerk van lokale organisaties en contacten zijn onmisbaar én vergroten de kansen op projecten.

Tip 6: Houd rekening met verschillende zakenculturen

De Engelse taal is een belangrijke reden waarom Nederlandse ondernemers interesse hebben in landen als Nigeria en Ghana, zegt Bram van Opijnen. "Het zijn grote afzetmarkten met miljoenen inwoners. Veel ondernemers combineren de landen. In Nigeria 'pak' je Ghana erbij en andersom."

Accra, de hoofdstad van Ghana, is een prettige stad om te wonen, vertelt hij. "Veilig, stabiel en een lage criminaliteit. Hiervandaan kun je ook prima zakendoen in andere landen."

Een veelvoorkomende fout volgens Van Opijnen is dat ondernemers denken dat je relatief makkelijk op afstand zaken kunt doen. In Ghana gaat het anders. "Als ze bellen en zeggen: kun je vanmiddag een presentatie doen, dan moet je er staan. Het gaat hier om vertrouwen, elkaar in de ogen kunnen kijken, samen plannen hebben en investeringen opzetten, samen de markt opgaan."

Een voordeel van zakendoen in Nigeria, voegt Vincent van Reenen toe, is dat de communicatiestijl dichtbij de Nederlandse ligt. "Nigerianen kunnen dat directe heel erg waarderen. Daarom werkt matchmaking tussen Nigerianen en Nederlanders heel goed. Gesprekken gaan vrij snel richting vragen als: Hebben we wat aan elkaar? Zo nee, dan kijken we verder. In andere Afrikaanse landen is het wel wat geslotener."

Meer weten over cultuurverschillen? Bekijk onze informatie over cultuurverschillen. Of kijk meteen bij:

• Zakencultuur Ghana
• Zakencultuur Nigeria
• Zakencultuur in Afrika

Tip 7: Verdiep u in de combitracks in West-Afrika

Combitracks zijn een gecombineerde aanpak om handel, investeringen en ontwikkeling te bevorderen in opkomende markten.

Bram van Opijnen is nauw betrokken bij de projecten in Ghana. "In Ghana gaan de combitracks over het hele spectrum: digitalisering, zaden, training. We hebben een netwerk van ongeveer 35 stakeholders in deze waardeketens die hierin actief zijn."

Nederlandse ondernemers kunnen er makkelijk bij aansluiten, zegt hij. "Het idee is dat ze via de combitrack makkelijker een distributeur vinden, een potentiële afnemer, en mensen die je wegwijs maken op de markt. En Ghanese boeren kunnen professionaliseren door meer input te krijgen, makkelijker toegang tot financiële steun, en meer trainingen."

Als internationaal klantadviseur wijst Francine Punt ondernemers regelmatig op de kansen in de combitracks: "Het mooie is: je hoeft zelf niet heel veel uit te zoeken, dat wordt al voor je gedaan; het tapijt is al voor je uitgerold."

In West-Afrika worden nu 7 combitracks opgetuigd:

• Cacaosector in Ghana
• Tuinbouwsector in Ghana
• Cacaosector in Ivoorkust
• Duurzame tuinbouw in Ivoorkust
• Zonne-energie in Nigeria
• Tuinbouw in Senegal
• Tuinbouwsector in Nigeria

Meer weten? Bekijk alle combitracks.

Tip 8: Denk aan internationaal MVO

Bram van Opijnen hoeft Nederlandse bedrijven in Ghana niets uit te leggen over internationaal MVO. "Internationale Nederlandse bedrijven die zich bij ons melden begrijpen zelf heel goed dat MVO een belangrijk onderdeel is." 

Hij pleit ervoor dat de overheid beter luistert naar bedrijven: wat doen ze al aan MVO en welke barrières kom je tegen als je duurzame producten op de markt wilt zetten? En wat kan de overheid dan doen?

Tip 9: Wees een weerbaar ondernemer

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt voor ondernemers met interesse in zakendoen in West-Afrika. Internationale bedrijven kunnen bijvoorbeeld getroffen worden door fraude. Francine Punt: "Als Westers bedrijf kun je doelwit worden van oplichterij. Denk daarom goed na voordat je ergens ja op zegt."

Ze geeft een voorbeeld van fraude die soms voorkomt bij internationale bedrijven. Een partij doet zich voor als tussenpersoon die voor een klein bedrag de registratie kan regelen. "Het lijkt een legitiem aanbod. Maar stempel, e-mails en websites blijken onecht. Mijn advies: doe zelf altijd goed onderzoek en vraag door bij álles."

Daarnaast hebben sommige West-Afrikaanse landen te maken met EU-sancties: Mali, Guinee, Niger en Burkina Faso. Francine Punt: "Ook daarvoor geldt dat bedrijven zelf kunnen kijken welke sancties er voor wie gelden, en hoe ze daarmee moeten omgaan."

RVO helpt u met weerbaar ondernemen. Bekijk onze informatie over: 

• Zakendoen in een land met sancties
• Weerbaar ondernemen

Reist u regelmatig naar West-Afrika? Bekijk ook de reisinformatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Laat RVO en het buitenlandnetwerk met u meedenken

Heeft u interesse in zakendoen in West-Afrika maar weet u niet precies waar u moet beginnen? RVO en het buitenlandnetwerk denken graag met u mee. Bijvoorbeeld over regelingen waar u gebruik van kunt maken. En wat u kunt doen als u interesse heeft in een combitrack. 

Neem contact met ons op! Wij helpen u graag verder om van uw exportidee een succes te maken.