'Zakendoen in Italië is emotie': 7 tips om te slagen als ondernemer

Nederlandse mkb'ers zien als het gaat om ondernemen in Italië soms hordes op weg naar de finish. Zoals een zakencultuur die even wennen is, een land dat logistiek gezien een flinke kluif is, en regio's met een sterke eigen identiteit.

Dat is jammer, want er is nu misschien geen ander Europees land waar zoveel kansen liggen als in Italië. Vooral op duurzaam gebied. Bijvoorbeeld in de duurzame havenontwikkeling, de watersector, circulair ondernemen, duurzame mobiliteit en de (duurzame) Olympische Spelen van 2026.

Experts en ervaringsdeskundigen leggen u graag uit dat u geen beroepshordenloper hoeft te zijn om de exportfinish te halen. Zij helpen u met vragen als: welke duurzame kansen liggen er in Italië? Met wie kan ik samenwerken? Welke (financiële) steun kan ik krijgen? Tijd voor een introductie.

5 specialisten op het gebied van zakendoen in Italië: een introductie

Vivian Dornseiffen en Manuela Capra zijn handelsmedewerkers van het consulaat-generaal in Milaan. Ze hebben in mei 2024 de handelsmissie voor de duurzame havenontwikkeling in Genua, Bari/Taranto en Triëst georganiseerd.

Anno Dirksen woont en werkt al bijna 20 jaar in Italië. Hij was circa 10 jaar directeur van de Italiaanse vestiging van VDL Bus & Coach B.V. in Modena. Nu houdt hij zich als Business Developer voor de VDL Groep B.V. in Italië bezig met de energietransitie. Denk aan elektrificatieprojecten van transportmiddelen, smart-city-oplossingen en verduurzamingsprojecten voor onder andere (haven) terminals.

John Katers is Adviseur Internationaal Ondernemen bij RVO. Hij beantwoordt praktische vragen van ondernemers over zakendoen in Italië. 

Philippe Evers is Business Development Coach Italië bij RVO. Hij organiseert events over zakendoen in Italië en brengt, samen met de ambassade in Rome en het consulaat-generaal in Milaan, kansen in kaart voor Nederlandse ondernemers.

Manuela Capra, Vivian Dornseiffen, Anno Dirksen, John Katers en Philippe Evers.

Tip 1: Verdiep u in de kansen via het Europese herstelplan

Dat ergens kansen voor het oprapen liggen, is een veelgehoord cliché. Maar in Italië is dat toch echt zo, zegt Philippe Evers van RVO. "Italië heeft veel geld toegewezen gekregen uit het Europese herstelfonds (NextGenerationEU). Een aanzienlijk deel van dat geld moet worden ingezet voor verduurzamingsprojecten. Dat maakt het land momenteel extra interessant voor ondernemers."

Er liggen in Italië ook kansen op het gebied van de verduurzaming van havens, duurzame landbouw, digitalisering en duurzaamheid in de watersector en mobiliteit, waaronder fietsinfrastructuur. Evers: "De kansen in de duurzame mode zijn evident. Italië is immers hét modeland."

En voor Nederlandse ondernemers kunnen de Olympische Winterspelen in 2026 in Cortina d'Ampezzo en Milaan ook heel interessant zijn. Duurzaamheid is een belangrijk thema bij deze Spelen. Er is grote behoefte aan concrete oplossingen op het gebied van hospitality en de bouw. En er zijn kansen in de transportsector (bijvoorbeeld elektrische bussen) en duurzaam omgaan met natuurlijke bronnen (zoals hergebruik van water).

Lees meer over de zakelijke kansen bij deze Olympische Spelen.

Tip 2: Kijk naar de kansen in de maritieme sector

Het Italiaanse PNRR (Herstel- en Veerkrachtplan) reserveert € 270 miljoen voor de verduurzaming van havens, ook wel greenports genoemd. Vandaar dat Italië momenteel ook veel in innovatieve en duurzame haveninfrastructuur investeert.

Daarom organiseerde RVO in mei 2024 een handelsmissie voor Nederlandse ondernemers. Deelnemers aan deze missie bezochten 4 belangrijke Italiaanse havens: Genua, Bari/Taranto en Triëst. Ter plekke hadden ze interessante netwerkmomenten met lokale autoriteiten en ondernemers.

Voorbeelden van behoeften van Italiaanse havens: walstroom, energiepoorten, spoorverbindingen, digitalisering, baggeren en klimaatbestendigheid.

Manuela Capra vertelt dat Italië niet minder dan 58 zeehavens en 15 havenautoriteiten heeft. De havenmissie van mei 2024 is nog maar het begin, zegt ze. "Het gaat ook vooral om het leggen van warme contacten met de havenautoriteiten."

Dat vergt persoonlijk contact en voortdurend onderhoud. "Het consulaat-generaal en de ambassade kunnen de onderscheidende factor zijn voor ondernemers om – figuurlijk – de havenpoort open te krijgen”, zegt Vivian Dornseiffen. Er is veel te winnen op het gebied van concurrentievermogen en efficiëntie.

De interesse van Nederlandse ondernemers gaat niet puur en alleen uit naar de haven zelf. Manuela Capra legt uit dat ze ook gevraagd zijn om in hun netwerk op zoek te gaan naar lokale autoriteiten die een link hebben met de havens. "Denk aan stadsontwikkelingsspecialisten. Nederlandse ondernemers willen graag in contact komen met lokale autoriteiten en stakeholders." 

De kansen in de Italiaanse havens zijn niet alleen voor grote bedrijven interessant, vertelt Philippe Evers. "Bij deze missie was er ook opvallend veel interesse van mkb-bedrijven. Denk bijvoorbeeld aan bedrijven met dronetoepassingen voor havens." 

Tip 3: Wees echt onderscheidend

"Als je met je product of dienst succesvol wil zijn in Italië, moet je aantoonbaar onderscheidend zijn", zegt Anno Dirksen. "Anders ga je het vermoedelijk niet redden."

De concurrentie aangaan in een markt waar de Italianen zelf ook in bewegen, is lastig, legt hij uit. "Neem bijvoorbeeld de metaalverwerkende industrie, waar Italianen zelf al sterk in zijn. Daarin is de behoefte voor samenwerking minder groot."

Om te weten welke markt wel of niet veelbelovend is, is het handig informatie te vergaren bij brancheverenigingen, tipt Dirksen.

Hij weet dat bij Italiaanse counterparts Nederland hoog staat aangeschreven als handelspartner. Dat maakt het zakendoen makkelijker. "Nederland wordt gezien als land dat een positieve bijdrage kan leveren in de sectoren als duurzame havenontwikkeling en circulaire economie."

Tip 4: Neem tijd om te wennen aan de Italiaanse zakencultuur

Italië heeft zijn eigen gebruiksaanwijzing, legt Manuela Capra uit. De truc is volgens haar om wat meer openminded te zijn. Ze gebruikt de tijd als voorbeeld. "Een uur is een uur, maar kan in Italië ook anderhalf uur zijn. Dat vereist flexibiliteit in denken."

Capra: "Als je iets wilt halen uit je contact met Italië, moet je iets van jezelf geven. Doe je dat niet, dan kan een Italiaan denken: misschien heb ik dat  product toch niet echt nodig. Maar denk ook niet dat je meteen binnen bent als je ongelooflijk hartelijk wordt verwelkomd."

Vivian Dornseiffen voegt toe: "Een Nederlandse ondernemer wil vaak snel ter zake komen. Die denkt: ik heb 15 minuten de tijd, ik heb 4 vragen, die kan ik mooi doorspreken, hup en klaar. Dan zijn ze verbaasd dat er eerst een kwartier gepraat wordt over koetjes en kalfjes... Ze realiseren zich dan niet dat het eerste contact in Italiaanse ogen heel belangrijk is om vertrouwen te winnen. Daarna kun je verder."

Philippe Evers noemt nog het belang van eten in de Italiaanse zakencultuur. "Bij het organiseren van handelsmissies hoort ook het uitgebreid de tijd nemen om met elkaar te lunchen en dineren. Eten is in Italië echt een moment om elkaar te leren kennen."

Tip 5: Zoek hulp van lokale experts

Italië is hét land van de handelsagenten. Klantadviseur John Katers: "Het is een feit, je hebt vaak een Italiaanssprekend persoon nodig, bijvoorbeeld een handelsagent. Je hebt iemand nodig die de cultuur kent en niet meteen over offertes gaat praten. Bovendien doen Italianen graag zaken met andere Italianen."

Hoe komt een ondernemer dan aan een handelsagent? Katers: "De internationale website Forum Agenti is een voorbeeld van een platform voor Italiaanssprekende tussenpersonen. Daar kun je je advertentie plaatsen en contact maken."

Philippe Evers heeft samen met John Katers weleens evenementen opgezet over handelsagenten in Italië. Het doel was om de Nederlandse ondernemer meer bekend te maken met het fenomeen van handelsagenten.

Ondernemer Anno Dirksen maakt zelf ook gebruik van lokale expertise. "In mijn vorige functie als leidinggevende bij VDL Bus & Coach Italia nam ik zelf ook regelmatig experts (agenten) mee uit de regio. Bijvoorbeeld als ik de zuidelijke provincies als Calabrië, Puglia of Sicilië bezocht. Niet omdat ik de taal niet begrijp, maar het zijn de nuances die het verschil kunnen maken."

Tip 6: Denk aan kansen via openbare aanbestedingen

Kansen grijpen in Italië zal vaak gaan via een aanbesteding. Zeker als het gaat om investeringen via het Nationale Herstel- en Veerkrachtplan.

Deelnemen aan tenderprocedures betekent dat de ondernemer goed moet weten wat de regels zijn in Italië, zegt Dirksen. "Je kunt níet afwijken van wat men vraagt in een tender. Er een als/dan-discussie van maken: dat werkt niet."

Bij tenderprocedures in Italië is het aanleveren van de juiste documentatie heel belangrijk. "Wat het ook is dat ze vragen: áánleveren. Als je niet aanlevert, ben je uitgesloten van de procedure. Het luistert echt heel nauw."

Bent u ondernemer en wilt u meedoen met een aanbesteding in Italië? RVO, de ambassade in Rome en het consulaat-generaal in Milaan geven u graag advies.

Bekijk ook het marktrapport over openbare aanbestedingen. De ambassade en het consulaat-generaal hebben dit laten maken om meer inzicht in het proces te krijgen:

Tip 7: Maak gebruik van RVO en het buitenlandnetwerk in Italië

John Katers krijgt vaak vragen over duurzame energie; zowel van beginnende als ervaren ondernemers, zegt hij.

Katers: "Er is behoefte aan informatie over de markt voor zonnepanelen, windenergie, energieprijzen, hoe de sector in elkaar zit. Maar ook over water, waterzuivering, irrigatie. Ook vragen over digitalisering komen geregeld voor, bijvoorbeeld over software in aanbestedingen."

Mode/textiel is ook relatief vaak onderwerp van gesprek met bellende ondernemers. "Ze willen vaak kleding laten maken in Italië. Daar hangt wel een behoorlijk prijskaartje aan. Ik adviseer dan eerst eens te kijken op een modebeurs, bijvoorbeeld in Florence of in Milaan."

Katers: "Er zijn sowieso diverse grote beurzen in Italië: Macfrut, Ecomondo, Exposanità, Cosmofarma, Pitti, White, Salone del Mobile. Ga daar ook eens kijken als ondernemer."

Na de zomervakantie is het vaste prik dat beginnende ondernemers bellen omdat ze een agriturismo willen beginnen. "Dat begrijp ik heel goed, zeg ik dan, wie wil dat nou niet! Realiseer je wel dat je dan ondernemer wordt in Italië, en te maken gaat krijgen met lokale verplichtingen. Zoals wetgeving van gemeentes, vergunningen aanvragen, etc. Het is best een lang proces waarop ondernemers zich kunnen verkijken."

Om ondernemers zo goed mogelijk te bedienen werkt John Katers veel samen met het consulaat-generaal in Milaan en de ambassade in Rome: "Het is fijn samenwerken. We helpen de ondernemers vaak verder dan ze van tevoren verwachten. Soms bel ik ook wel eens 's avonds als het zo uitkomt. We zijn allemaal erg gedreven om de Nederlandse ondernemers met interesse in Italië te helpen."

Katers is even stil en voegt dan toe: "Volgens mij is Italië een ideaal land om mee te beginnen als ondernemer."