Maatregelen klimaatadaptatie en natuurinclusief bouwen en renoveren
Over welke maatregelen hebben we het eigenlijk als we praten over klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen? Welke oplossingen worden veel toegepast, en wat kosten die dan?
Op deze pagina vindt u de meest toegepaste maatregelen vanuit de praktijk en krijgt u een indicatie van investerings- en beheerskosten. Zorgen over te hoge kosten en vertraging in de bouw kunnen hiermee ondervangen worden, zeker wanneer klimaatadaptatie tijdig wordt meegenomen in het ontwerp van een (nieuw)bouwproject. Daardoor is het mogelijk om argumenten zoals ‘dit wordt te duur en levert vertraging op, lastig en duur in onderhoud’ om te zetten naar ‘dit is prima betaalbaar en goed te onderhouden, zeker als klimaatadaptatie tijdig opgenomen is in het ontwerp!’
Overzicht klimaatadaptieve maatregelen
Het Ministerie van BZK heeft in 2020 een onderzoek laten doen naar wat nu eigenlijk de meest toegepaste klimaatadaptatie maatregelen zijn. Het belangrijkste resultaat van dat onderzoek is gepresenteerd in onderstaande tabel: een overzicht van concrete klimaatadaptieve maatregelen. Niet alleen zijn het soort maatregelen in beeld gebracht, maar ook de indicatieve investeringskosten en de kosten van beheer en onderhoud zijn, waar onderzocht, opgenomen. Deze tabel is in principe toepasbaar voor nieuwbouwtrajecten, maar ook geschikt voor bestaande bouw en herinrichtingen. In het geval er bij bestaande bouw aanvullende zaken een rol spelen, dan worden die vermeld bij ‘Aandachtspunten’.
Kleine ingreep
Groene tuin / tegels eruit
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-groene-tuin_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DNoj2D-G8&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: vaste planten €65 /m2, heesters €45 /m2. Kruidenrijke vegetatie €5-€25 /m2
Boom aanplanten
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-boom-aanplanten_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DCqlk9eSU&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: v.a. €500 per boom (14-16cm)
Vogel-, en vleermuis- en insectenkasten
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-insectenhotel_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DPxWUQ4iN&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €5-€70 per kast
(slimme) Regenton, regenschutting (rainblock), afkoppelen regenpijp
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-regenton_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DyMpOj_XE&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €200-€670 /m3
Slim ingerichte wegen: drempels, verdiepte straat, verlaagde berm, overstroming op maaiveld
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-slim-ingerichte-wegen_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DhzJpqqXk&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €5 /m2
Lichte gevel-, dak- en straatkleur
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-lichte-gevel_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DeEHP_VHc&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €0-€250 per woning
Waterdoorlatende verharding
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-waterdoorlatende-verharding-1_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3D1GMT6cS0&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €70 /m2 of €250-750 /m3
Gemiddelde ingreep
Toepassen (meer) oppervlaktewater
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-toepassen-meer-oppervlaktewater_nanda-sluijsmans_flickr.jpg%3Fitok%3DGIQeZDj6&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €160 /m3 incl. beschoeiing
Grote ingreep
Verhoogd maaiveld toepassen/ophogen bouwvlak
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-maaiveldverhogen_bouwadaptief.jpg%3Fitok%3Dcdr-YTwl&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: Significante stijging
Waterberging onder gebouw
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-02%2Fblok1-waterberging-onder-woning_klimaatadaptatie-nederland.jpg%3Fitok%3Doujvhx_w&w=3840&q=85)
Indicatieve investeringskosten: €1.000-€3.000 per woning, of €1.170 /m3
Bronnen
Ambient, 2020
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Ambient.png%3Fitok%3Dv7G-ATV6&w=3840&q=85)
Notitie consequenties gezamenlijke basis veiligheidsniveau MRA voor klimaatbestendige nieuwbouw. Meerkosten veiligheidsniveaus klimaatbestendige nieuwbouw.
Een verkenning naar de behoefte aan en het huidig gebruik van dynamische minimum veiligheidsniveaus voor klimaatbestendige nieuwbouw binnen de MRA. De notitie beschrijft indicatief de meerkosten van klimaatbestendig bouwen, in vergelijking met vormen van nieuwbouw en herinrichting die standaard worden toegepast.
Arcadis, 2019
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Arcadis.png%3Fitok%3DgbPKsgDW&w=3840&q=85)
Het effect van de verstedelijkingsopgave op wateroverlast. Nog niet online.
Dit onderzoek brengt het effect van de verstedelijkingsopgave op wateroverlast in beeld, door eerst vijf verstedelijkingstypen te bepalen en daarna casussen te analyseren op kwetsbaarheid vóór en na verdichting. Vervolgens zijn de consequenties van het verminderen van deze kwetsbaarheid voor wateroverlast door adaptatiemaatregelen te nemen, onderzocht via een MKBA.
Nog niet online
Deloitte, 2020
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Deloitte.png%3Fitok%3DR6JSHD5g&w=3840&q=85)
Financiële instrumenten klimaatadaptief bouwen.
Dit onderzoek is gericht op het inzichtelijk maken en het uitwerken van 9 financiële instrumenten voor het financieren van klimaatadaptieve maatregelen, en te adviseren over de toepasbaarheid hiervan. In een tweede onderzoek zijn er 5 pilots uitgevoerd (concrete gebiedsontwikkelingsprojecten met klimaatadaptieve maatregelen) om de toepasbaarheid van deze instrumenten nader te analyseren.
Steinvoort, 2020
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Steinvoort.png%3Fitok%3DiuNjkMpI&w=3840&q=85)
Klimaatadaptatie bij een eengezinswoning [bachelorscriptie].
Een onderzoek naar de meest effectieve en kostenefficiënte maatregelen om de eengezinswoningen van woningcorporatie GroenWest klimaatbestendig te maken.
Urban Green Blue Grids
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Urban_Blue_Grids.png%3Fitok%3DYq4h3TQT&w=3840&q=85)
Deze website toont een brede variëteit aan mogelijke klimaatadaptieve maatregelen. Deze zijn te selecteren op klimaatopgave (wateroverlast, hitte, droogte, bodemdaling, overstromingsrisico en natuurinclusiviteit), bodem en ondergrond soorten, woningsegment en gebiedssoort.
Bureau-expertise en interviews &Flux
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Flux.png%3Fitok%3D8UUbXFv-&w=3840&q=85)
&Flux heeft vanuit zijn bureauexpertise, diverse werksessies en een scala aan interviews extra informatie toegevoegd. Interviews zijn afgenomen bij Arcadis, BAM Infra, Bouwend Nederland regio Noord, ERA Contour, Gemeentes Alphen ad Rijn, Amsterdam, Dordrecht en Rotterdam, Heijmans Infra, Lindeloof B.V., MKB Infra, NEPROM, Platform 31, RIONED, Sweco, Van der Werff Groep en Vastbouw.
NL Greenlabel
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Greenlabel.png%3Fitok%3DKEzGht72&w=3840&q=85)
NL Greenlabel heeft additionele informatie verzameld vanuit eigen expertise en bij partners Snoek Puur Groen, Beheer in Ontwikkeling en Donker Design.
Provincie Gelderland, 2020
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_Gelderland.png%3Fitok%3D0_rUgyhK&w=3840&q=85)
Brochure vergroenen woonwijken
Deze brochure laat zien hoe je een woonwijk met verschillende maatregelen kunt vergroenen. Daarnaast toont hij ook de effecten van de maatregelen, en de kosten en baten voor overheden, bewoners en woningcorporaties.
Rapport &FLUX
![](/_next/image?url=%2Ffiles%2Ffile%2Fstyles%2Fcontent%2Fpublic%2F2024-04%2Fbron_rapport_Flux.png%3Fitok%3D1xz8L893&w=3840&q=85)
In dit rapport is inzichtelijk gemaakt wat de afspraken vanuit de Intentieovereenkomst Klimaatbestendige nieuwbouw in de MRA voor financiële consequenties hebben. Daarbij zijn klimaatadaptieve maatregelenpakketten doorgerekend voor verschillende wijktypen en bodem- en watersystemen, om te zien tot welke meerkosten deze maatregelen mogelijk leiden.
- Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties