Feiten en cijfers regeling Groenprojecten 2023
In deze infographics ziet u hoe de aanvragen voor de regeling Groenprojecten zich de afgelopen jaren ontwikkelden.
De groenprojecten in vogelvlucht
Doel vernieuwde regeling gehaald
2023 is het eerste volledige jaar dat we de regeling Groenprojecten 2022 (RGP22) uitvoerden. Deze vernieuwden we op 1 juni 2022. De uitvoering is in dit jaar goed op stoom gekomen. In 2023 gaven groenfondsen 1.340 groenverklaringen af voor een bedrag van ruim € 1,3 miljard.
Een aantal groenverklaringen gaat over meer dan één projectcategorie. Bijvoorbeeld Duurzame nieuwbouw utiliteit en Duurzame industrie, 5.5 en 5.7. Het totaal aantal aanvragen over de verschillende categorieën is daarmee 1.398. Met al deze investeringen in duurzame projecten hielpen we flink mee aan het internationale doel om steeds minder kooldioxide (CO2), stikstof en fijnstof uit te stoten.
Aanvragen meer verspreid over categorieën
Daarmee is 2023 een succesvol jaar. Groenfondsen gaven in alle projectcategorieën groenverklaringen af. Een van de doelen van de vernieuwing was een betere balans over de breedte van de regeling. Dat ondernemers alle categorieën goed gebruiken. Dit doel is bereikt. Al zijn de aantallen in een aantal categorieën nog klein. Ook voor de regeling Groenprojecten Buitenland gaven groenfondsen afgelopen jaar een aantal groenverklaringen af.
Resultaten 2019 tot en met 2023
Het aantal groenverklaringen in 2023 en het bedrag aan investeringen dat daarbij hoort (projectvermogen), zijn lager dan in de jaren daarvoor. In 2021 bereikten het aantal groenverklaringen en het projectvermogen een hoogtepunt.
De oorzaak van de lagere resultaten in 2023 is dat de we eisen voor een aantal belangrijke categorieën vanaf 1 juni 2022 aanscherpten. Dit was nodig om aan de doelen van de regeling te blijven voldoen. Een belangrijk doel is om investeringen in innovaties aan te moedigen. Dat betekent dat we de eisen regelmatig scherper moeten maken.
Daarnaast is op dit moment door allerlei oorzaken de markt moeilijk voor investeringen in vooral de categorieën Duurzaam Bouwen en Duurzame Landbouw.
Afgegeven groenverklaringen
Toelichting per projectcategorie
In deze projectcategorie gaf een groenfonds één groenverklaring af. Ook in voorgaande jaren had deze categorie een minimaal aantal groenverklaringen. Voor de aankoop en inrichting van natuur en landschap zijn meestal andere bronnen van financiering.
Biologische landbouw is al jaren de grootste categorie onder dit onderwerp. Dat is dit jaar niet anders. Het aantal groenverklaringen is de laatste jaren wel lager dan in het verleden. Waarschijnlijk veroorzaakt de onzekerheid in de landbouw dit. Die heeft namelijk ook invloed op investeringen door biologische landbouwers.
Verlichting in kassen vervangen door ledverlichting is sinds 2022 een nieuwe categorie. Hier gaven groenfondsen ook een aantal groenverklaringen voor af.
Voor de andere categorieën is het aantal groenverklaringen minimaal. We verwachten wel dat dit in de volgende jaren stijgt. Vooral voor het Investeringsfonds Duurzame Landbouw (Omschakelprogramma, categorie 2.2.2). Deze categorie is bedoeld voor het deel van de investering dat het Investeringsfonds Duurzame Landbouw niet financiert.
Voorlopig maken banken en ondernemers weinig gebruik van categorie 3, waarmee investeringen in de circulaire economie zijn te financieren. Investeringen zijn lastig te financieren in deze categorie. Ook die vanuit staatssteunregels. We zien dat de investeringen (2 groenverklaringen) gaan over innovatieve apparatuur voor recycling. En niet op de hogere niveaus van circulair ondernemen, zoals hergebruik en reparatie.
In aantallen groenverklaringen is dit veruit de grootste categorie. Ook in de vorige jaren was dit het geval. Hoewel de overheid in 2022 duurzaamheidseisen voor zonnepanelen introduceerde, blijft het aantal groenverklaringen groot.
Wel zien we minder grote projecten met een veldopstelling. Voor dit soort projecten zijn er eisen om biodiversiteit te behouden en ontwikkelen. Door de eisen voor windturbines zijn de groenverklaringen in deze categorie voor het grootste deel voor kleine windturbines. Warmtepompen (categorie 4.1.4) blijft een belangrijk onderdeel. En we zien ook veel belangstelling voor duurzame energie opslaan (categorie 4.2.1).
Duurzaam bouwen is de grootste categorie van het groen verklaarde investeringsbedrag (projectvermogen). Hoewel banken voor deze categorie minder groenverklaringen afgaven dan in vorige jaren, zijn de projecten over het algemeen wel groter. Net als in vorige jaren is duurzame nieuwbouw van woningen en utiliteitsgebouwen het grootste onderdeel. We zien wel langzaam een groei in de categorieën voor herbestemming en renovatie. Dit sluit aan bij ontwikkelingen in de markt.
Duurzame mobiliteit is de enige categorie die vergeleken met vorige jaren duidelijk groeide. Vooral bij investeringen in duurzame voertuigen en duurzame werktuigen zien we een duidelijke groei. Ook voor de meeste andere onderdelen van deze categorie is belangstelling.
Klimaatadaptatie is van oudsher een kleine categorie, omdat deze investeringen vaak onderdeel zijn van investeringen in andere categorieën. Een groen dak of groene gevel leggen ondernemers vaak aan in combinatie met nieuwbouw van een gebouw. Dat valt dan onder de categorie Duurzaam bouwen.
Ontwikkeling grootste projectcategorieën
- De projectcategorieën waarop banken in 2023 de meeste groenverklaringen gaven zijn dezelfde als in vorige jaren: Duurzame energie en Duurzaam bouwen. Groenfondsen krijgen veel aanvragen voor investeringen in deze categorieën. En de projecten zijn meestal goed te beoordelen.
- Duurzame mobiliteit is in 2023 voor het eerst een goede 3e. Ook hiervoor geldt dat het aantal aanvragen kennelijk groeit. En dat aanvraag en beoordeling makkelijk en duidelijk zijn, vergeleken met de andere categorieën.
- Wat vergeleken met eerdere jaren ook de aandacht trekt: banken gaven ondernemers in elke categorie groenverklaringen af.
Minder uitstoot emissies
Het doel van de regeling is niet als eerste emissiereductie. Toch helpen de investeringen die de regeling steunt hier wel flink aan mee.
De hoeveelheid uitstoot van CO2 en fijnstof die de regeling helpt voorkomen, is lager dan vorige jaren. Dit komt vooral omdat ondernemers minder duurzame energieopwekking financierden via de regeling. Ook is er een nieuwe berekening om uitstoot te voorkomen. Dit betekent dat de berekende voorkomen uitstoot soms anders uitvalt dan bij een vergelijkbaar project van een eerder jaar. Bijvoorbeeld bij energiezuinige gebouwen betekent dit vaak dat de voorkomen uitstoot voor iedere eenheid lager is.
Vermeden uitstoot houdt in dat we fossiele energieopwekking vervangen door energieopwekking uit hernieuwbare bronnen of energiebesparing.
De regeling kent ook categorieën waarvoor de milieuwinst niet is uit te drukken in voorkomen uitstoot van de genoemde stoffen. Het aantal groenverklaringen in deze categorieën is tot nu toe klein. Hierdoor is daar geen goede analyse voor te geven.
Groenprojecten in het buitenland
In 2023 gaven banken 3 groenverklaringen af voor projecten in Azië en Afrika. Dit valt onder de regeling Groenprojecten Buitenland. Twee projecten gaan over op de opwek en distributie van duurzame energie. Één project gaat over inzamelen, verwerken en recyclen van plastic reststromen. De projecten hebben een totaal projectvermogen van bijna € 10 miljoen.
Voor projecten in het Caribische deel van Nederland zijn er in 2023 geen groenverklaringen.
In 2023 evalueerden we de regeling Groenprojecten Buitenland en de regeling Groenprojecten Nederlandse Antillen en Aruba. De conclusie: het gebruik en daarmee het effect van de regelingen is erg laag. En de mogelijkheden voor verbetering minimaal. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat maakte daarom het plan om beide regelingen te stoppen.
Aantal spaarders en beleggers
We zien in 2023 dezelfde lijn die we al zien sinds 2017. Namelijk een doorlopende groei van het aantal particuliere groene spaarders en beleggers en van het gemiddelde bedrag dat zij inleggen. Daarmee stijgt ook het bedrag dat zij inlegden en dat daarmee beschikbaar is voor financiering van groene investeringen.
| Totaal ingelegd (mln €) | Aantal spaarders/beleggers | Gemiddelde inleg (€) per spaarder/belegger | |
| 2021 | 5.007 | 143.153 | 34.897 |
| 2022 | 5.461 | 160.117 | 34.106 |
| 2023 | 6.695 | 169.497 | 39.499 |
Meer weten?
Bekijk op de pagina's hieronder hoe de aanvragen van de regeling Groenprojecten zich in vorige jaren ontwikkelden.
Wilt u oudere jaarverslagen bekijken? Deze bekijkt u in ons archief van documenten en publicaties.
- Ministerie van Financiën
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
