OLEV: Inkoop en aanbestedingen

Er bestaat een risico op weglekken van hoogwaardige of gevoelige kennis of informatie, verstoring van vitale bedrijfsprocessen en/of het ontstaan van strategische afhankelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan de aanbesteding van uw digitale infrastructuur, clouddiensten en software, of de vervanging van systemen waarin veel persoonsgegevens staan. Daarnaast is voor sommige inkoopopdrachten fysieke toegang tot gevoelige locaties nodig, waarbij het goed is om beschermende maatregelen te nemen. Bij een aanbesteding is het belangrijk om eerst in kaart te brengen of dit soort risico's er zijn.

Nationale veiligheidsrisico’s bij inkoop en aanbestedingen

In de praktijk worden bedrijven soms gedreven door andere motieven dan economische. Ze kunnen bijvoorbeeld, zichtbaar of in het geheim, gestuurd worden door een staat. Die kan via het bedrijf proberen om de geopolitieke, strategische en economische macht van een land te vergroten door het verkrijgen van bijvoorbeeld informatie, geld, middelen of grondstoffen. Met deze middelen kunnen zij andere landen onder druk zetten om de geopolitieke belangen van die staat te realiseren. Er kunnen steeds weer andere belangen spelen. Mogelijke nationale veiligheidsrisico's bij inkoop en aanbestedingen zijn:

• Verstoring van de continuïteit van de vitale infrastructuur: ernstige verstoring van bijvoorbeeld het betalingsverkeer of de telecommunicatie heeft grote gevolgen voor de Nederlandse samenleving. 
• Weglekken van hoogwaardige kennis of vertrouwelijke informatie: gegevens kunnen in landen terechtkomen waar inlichtingendiensten ze kunnen inzien. Dit risico hangt samen met een verhoogde kwetsbaarheid voor spionage, onderhoud aan beveiligingsinstallaties en het uitvoeren van (delen van) vitale processen.
• Sterke afhankelijkheid van partijen en landen met andere geopolitieke belangen: nationale sancties of politieke druk en - in ernstigere gevallen - dreiging en manipulatie zijn niet ondenkbaar.

Risico's herkennen bij inkoop en aanbestedingen

Om risico's bij inkoop en aanbestedingen op tijd te herkennen en de nodige maatregelen (procedurekeuze, selectiecriteria, contractuele voorwaarden) te nemen in het gunningstraject, kunt u de Quickscan nationale veiligheid bij inkoop en aanbesteden raadplegen. De scan is ontwikkeld voor de Rijksoverheid en de vitale sector, maar is ook bruikbaar voor andere sectoren.

Doe de Quickscan.

Als uit de Quickscan blijkt dat er risico's zijn, raden wij u aan om een risicoanalyse te doen. Een risicoanalyse stelt vast welke risico's er zijn en hoe u deze kunt voorkomen. Hiervoor is zowel inhoudelijke vakkennis als juridische (aanbestedingsrechtelijke) vakkennis nodig.

Daarna neemt u aanbestedingsrechtelijke maatregelen of neemt u in de opdracht zelf maatregelen. Houd daarbij de volgende vragen in gedachten:

• Is de opdrachtnemer ingericht op de informatie waarmee hij moet werken?
• Weet de opdrachtnemer wat hij moet doen bij beveiligingsincidenten en voldoen zijn eventuele onderaannemers aan de beveiligingseisen? 
• Kan er een strategische afhankelijkheid ontstaan?
• Kan er gevoelige informatie (zoals persoonsgegevens) weglekken?
• Kan de continuïteit van de levering in gevaar komen en wat zou dit voor gevolgen hebben?
• Heeft het personeel toegang tot gevoelige informatie?
• Wat gebeurt er met de informatie na beëindiging van het contract?

Als u een beeld heeft van de mogelijke risico's van een opdracht, kunt u maatregelen nemen. Lees meer over de aanbestedingsrechtelijke maatregelen of kijk op de website van PIANOo.

Hulp nodig?

Heeft u twijfels over de mogelijke risico's van een inkoop of aanbesteding? Neem contact op met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid via e-mailadres EV@nctv.minjenv.nl.