Zakendoen in Noord-Afrika: 7 tips van ondernemers

Tip 1: Doe goed onderzoek naar mogelijke zakelijke kansen

The Seaweed Company maakt producten van verschillende zeewiersoorten. Die komen uit de hele wereld, waaronder uit Marokko.

Joost Wouters, oprichter en 'SeaEO' van The Seaweed Company, legt uit dat er 2 redenen zijn waarom het bedrijf in Marokko terechtkwam. "Wij maken producten van verschillende zeewiersoorten. Die groeien op verschillende plekken in de wereld. Een soort die wij nodig hadden, zeesla, groeit in Marokko. Daarnaast werden we gevraagd door het grootste kunstmestbedrijf in Marokko om samen een project te doen. Zakendoen betekent in ons geval dat we in de handelslanden zusterbedrijven opzetten, met lokale teams."

Eurosafetygroup-Rainmaker verkoopt machines die op een zuinige manier schoon water produceren. De ene machine maakt schoon water van afvalwater, brak water of zout water. De andere – die ze de Rainmaker noemen – maakt water van lucht. De kleinste machine kan 5.000 liter schoon drinkwater per dag produceren. Ré Doorn: "Onze kracht zit hem in de software en dat we het vocht echt maximaal uit de lucht persen."

Het bedrijf doet intussen zaken in heel Afrika, zoals in Angola, Djibouti en Zuid-Afrika. In Noord-Afrika is Eurosafetygroup al actief in Marokko, maar oriënteert het zich ook op Algerije en Egypte.

Tip 2: Zorg voor een gelijkwaardig lokaal team

Joost Wouters legt uit dat werken met lokale teams helpt om vertrouwen te krijgen bij het ondernemen in Afrika. "De lokale teams weten hoe het reilt en zeilt daar. Ga nooit op pad op een 'koloniale manier', zoals ik het altijd noem. Als je geen lokaal team hebt dat gelijkwaardig is: doe het dan niet. Want dan krijg je ook geen lokale betrokkenheid."

Wouters vertelt dat ze veel met vissersfamilies aan de kust werken. "Zij helpen bij het oogsten van zeewier. Dit past in onze bedrijfsfilosofie: alles wat wij doen moet een positieve sociale, ecologische en financiële impact hebben."

De taal is ook een belangrijke reden om met lokale teams te werken, legt hij uit. "In Afrika moet je vloeiend Frans of Arabisch spreken. Met Engels alleen ga je het niet redden."

Hij heeft ook een tip voor ondernemers die een vestiging willen openen: "Zorg dat er een lokaal team is dat mede-aandeelhouder is bijvoorbeeld, of belang heeft om mee te doen. Dus huur geen mensen in voor kortetermijnwinsten."

Ook Ré Doorn van Eurosafetygroup werkt met lokale samenwerkingspartners. "In Marokko hebben zich nu 3 bedrijven aangemeld om partner te worden."

Eurosafetygroup neemt ook lokale mensen aan voor het onderhoud van de machines. Doorn: "We geven ze trainingen en een diploma. Daarmee stimuleren we ook de lokale economie. Ik denk echt dat Nederland een land is dat andere landen graag helpt."

Tip 3: Sta open voor een andere zakencultuur

De zakencultuur is volgens Wouters vooral: al doende leert men. "Je gaat eerst samen eten en drinken en een relatie opbouwen. Als Nederlander moet je een open mind hebben en niet denken het beter te weten: dat is de grootste valkuil. Best moeilijk voor veel mensen, voor Nederlanders helemaal…"

Doorn is ook een ervaringsdeskundige op het gebied van verschillende zakenculturen in Afrika. "In Afrika gaat zakendoen in het noorden eigenlijk nog het makkelijkste, maar ook bij Marokko – waar de machines nu al wel staan – was veel geduld nodig. Het is geen onwil, maar soms is het onduidelijk wie de beslissingen neemt."

Ook in Egypte is het "elke keer kleine stapjes", vertelt Doorn. "En in Algerije moet je nóg meer geduld opbrengen. We gaan nu in Egypte de markt proberen te betreden als consortium."

Ré Doorn adviseert een geduldige houding bij bezoeken aan Afrika. "Doe vooral niet of je de rijkste, machtigste, slimste man ter wereld bent.  Neem ook een lokale, betrouwbare chauffeur."

Het oogsten van zeewier vlak voor de Marokkaanse kust.

Tip 4: Bereid je voor op uitdagingen bij het zakendoen

Een probleem voor The Seaweed Company was dat ze iets wilden doen wat nog niet bestond: zeewier oogsten en dat exporteren.

Wouters: "De overheid in Marokko stond er niet negatief tegenover, maar het bestond gewoon nog niet. Er was geen hokje om aan te vinken. Dan ben je zo 8 maanden verder voordat het tussen de milieuorganisaties en de overheid is afgestemd. Hiervoor hebben we ook de hulp ingeroepen van de Landbouwraad in Marokko."

Wouters voegt hieraan toe dat de andere werkmentaliteit in Noord-Afrika iets was om aan te wennen. "Niet iedereen die komt werken blijft ook; soms zijn ze al heel snel weer weg." Dan is er nog de bureaucratie. "Mensen zijn gewend om met betalingen de dingen wat te versnellen. Dat doen we principieel niet. Dan moet je dus wat langer wachten."

Ook Ré Doorn heeft zijn portie bureaucratie al meegemaakt. In één geval zijn ze al 6 jaar bezig met een certificering. "Als we het eerlijk doen en we krijgen het niet… dan hebben we het maar eerlijk verloren. Anders komt er een moment dat het tegen je gaat werken, daar ben ik van overtuigd."

Tip 5: Neem de tijd bij het zakendoen in Noord-Afrika

Ré Doorn legt uit dat tijd en middelen nodig zijn om te investeren in Afrika. "Neem de tijd, doe goed onderzoek. Houd rekening met een afwachtende houding. Wees ook voorbereid op het níet hebben van succes."

Doorn: "Bouw eerst een stukje vertrouwen op. En laat als ondernemer zien dat je vertrouwt op je product."

Voor Nederlandse ondernemers is het belangrijk om de landen te bezoeken, zegt Doorn. Dat is ook wel noodzakelijk, want het ontvangen van zakenpartners kost veel tijd door de tijdrovende processen bij het regelen van uitreisvisums uit Afrika. "Iemand uit Djibouti hierheen laten komen, heeft geloof ik 3 maanden geduurd."

Het is wel lastig om investeerders te vinden in Afrika. Ré Doorn: "Neem Mauritanië: er is veel vraag naar ons product. Ik zou liever naar de banken gaan, maar die vinden de regio te risicovol om in te investeren. En lokale banken investeren niet in Nederlandse bedrijven. Dat maakt zakendoen moeilijker."

Tip 6: Bespreek ontvangen betalingen bijtijds met de bank

Doorn tipt beginnende ondernemers om regelmatig contact te hebben met de bank. "Je kunt dan zeggen: we ontvangen geld uit Afrika. En dat is gebaseerd op dit contract. Wij deden dat ver van tevoren en dat vonden de banken heel prettig. Dan hebben ze ook tijd om hun onderzoek naar de betalingen te doen."

Een andere belangrijke tip die hij andere ondernemers wil meegeven gaat ook over geld: "Geef niet blindelings geld uit… Zeg niet te snel 'ja' op een zakelijk voorstel. Slaap er eerst een nachtje over!"

Tip 7: Onderzoek hoe de Nederlandse overheid met je mee kan denken

Joost Wouters heeft in de beginfase een DHI-haalbaarheidsstudie gedaan met hulp van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Ook kregen ze hulp van de Landbouwraad. "Zowel in India als Marokko merkten we dat de Nederlandse overheid goed vertegenwoordigd is over de hele wereld en dat het echt ondersteunend kan zijn."

Bezoek aan de Rainmaker in Marokko met de Nederlandse ambassadeur in Marokko en de directeur van L'Office National de l'Electricité et de l'Eau Potable( ONEE).

Ré Doorn: "Betrek zéker het Nederlandse consulaat, de ambassade, en RVO in het project. Of een ander Nederlands bedrijf dat er al zit. Zij hebben al een netwerk en kennen het klappen van de zweep. Als je daar voor het eerst heengaat, komen ze al snel met tips: let hier op, let daar op."

Doorn vraagt hen ook van alles, vertelt hij. "Zoals in welk hotel kunnen we het beste zitten? Zijn er plaatsen waar we niet moeten komen? Zijn er dingen die we niet moeten zeggen? Zo heeft de ambassade in Marokko veel voor ons betekend en doen ze dat nog steeds. Het werkt perfect, vind ik."