Sanctiecheck Rusland: in 6 stappen op weg
Er gelden uitgebreide sancties tegen Rusland. Die zijn er met goede reden: zo wordt oorlog voeren moeilijker voor Rusland. Maar om u aan de sancties te houden, moet u zorgvuldig onderzoek uitvoeren. Wat u moet doen, hangt af van uw situatie. Naast een sanctiecheck moet u ook aan andere zaken denken. Ons stappenplan helpt u op weg.
U begint met een sanctiecheck: onderzoek of de sancties ook voor uw product of dienst gelden. En of u met een bepaalde persoon of organisatie mag zakendoen. Dat is best wat uitzoekwerk.
Daarom staat onze informatie over de sancties tegen Rusland gebundeld in een stappenplan. Dit helpt u om uit te zoeken of uw product of dienst onder een sanctie valt, maar kan helaas niet helemaal ingaan op uw specifieke situatie. Loopt u ergens tegenaan of heeft u vragen? Neem dan contact op met ons Ondernemersloket sancties Rusland.
Sancties en due diligence: eigen verantwoordelijkheid
Het is erg belangrijk bij naleving van de sancties dat u vooraf goed duediligence-onderzoek doet. En dat u dit achteraf kunt bewijzen. Ons stappenplan geeft u een idee of de sancties van toepassing zijn op uw transactie. Voor lastigere zaken is het soms nodig om contact op te nemen met ons of een juridisch expert. Maar let op: u bent er altijd zelf verantwoordelijk voor dat u de sanctiemaatregelen juist naleeft.
Stappenplan: raken de sancties mijn bedrijf?
Handelt u in producten? Of levert u (technische) diensten die te maken hebben met producten? Dan moet u als 1e stap van de sanctiecheck nagaan of u deze producten mag importeren of exporteren. Of dat u eventuele bijbehorende diensten mag leveren. Dit doet u als volgt.
1. Kijk of het product in de officiële sanctieteksten staat
Open EU-verordening 833/2014. Gebruik de toetscombinatie CTRL+F om te zoeken op het product. Let op de volgende punten:
- Zoek op de hoofdcategorie van de HS-code van het product. Afhankelijk van het product zijn dit 2 of 4 cijfers.
Tip: zoeken op 2 cijfers levert vaak te veel resultaten op. Zoek 2-cijferige categorieën daarom op via hun naam. Bekende voorbeelden zijn:- 44 (hout en houtwaren; houtskool)
- 72 (ijzer en staal)
- 88 (goederen voor in de lucht- en ruimtevaart)
- ex98 (bepaalde complete fabrieksinstallaties)
- Staan de eerste 2 of 4 cijfers van de HS-code van het product in de verordening? Kijk dan eerst of eventuele aanvullende cijfers ook overeenkomen. Is dat zo? Dan is er een sanctie van toepassing op het product.
- Als er 'ex' voor een HS-code in de bijlage staat, geldt de beperking alleen voor een deel van de producten die onder die HS-code vallen. De sanctie geldt dan alleen als ook de beschrijving naast de HS-code overeenkomt met het product.
- Om na te gaan wat een sanctie precies inhoudt, gaat u naar de bovenkant van de tabel waar de HS-code in staat. Daar staat een artikel genoemd. Zoek dit artikel op om alle details van de sanctie te lezen.
Alles doorgelopen?
Ga door naar punt 2 van deze stap. Ook als het product niet in deze verordening staat, kunnen er nog sancties gelden.
2. Bepaal het gebruik van uw product
Kan het product door verschillende partijen en voor verschillende doelen gebruikt worden? Dan maakt dit uit voor de sanctieregels. Bepaal daarom hoe het product gebruikt wordt. U bepaalt het gebruik als volgt:
Common high priority
Open het overzicht van gemeenschappelijke hoogprioritaire goederen. Staat het product in dit document? Dan is het een onderdeel dat regelmatig in Russische wapenresten wordt gevonden. Daarmee is het essentieel voor de Russische oorlogsvoering. U moet er alles aan doen om te zorgen dat deze producten niet in Rusland terechtkomen. Ook niet via omwegen. Let dus ook goed op met wie u zakendoet buiten de EU en Rusland.
Dual use
Open EU-verordening 2021/821. Kijk of het product onder een (of meer) van de hoofdcategorieën valt bovenaan bijlage I. Zo ja, lees dan het betreffende hoofdstuk van bijlage I van deze verordening door. Staat het product in deze bijlage? Dan is het geschikt voor tweeërlei gebruik, ook wel 'dual use' genoemd. Neem contact op met de CDIU voor advies.
U mag dual-use-producten nooit zonder vergunning exporteren, welke bestemming buiten de EU het ook heeft.
Geavanceerd
Open EU-verordening 833/2014. Lees bijlage VII van deze verordening door. Staat het product in deze bijlage? Dan gaat het om 'geavanceerde technologie'. Dat wil zeggen dat de Russische (militaire) industrie deze producten nodig heeft.
Militair
Open de Gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen. Gebruik de toetscombinatie CTRL+F om te zoeken op de naam het product. Staat het product in deze lijst? Dan is het geschikt voor militair gebruik.
3. Zoek de details op
Nu moet u nog een aantal details checken. Doe dit als volgt:
a. Ga terug naar de verordening, waarin het product genoemd wordt. Kijk bovenaan de bijlage waarin het product staat, welk artikel erbij hoort. Lees dit artikel goed door. Houd hierbij in gedachten waarvoor het product gebruikt wordt.
b. Een verwijzing naar het artikel komt soms ook voor in andere artikelen. Gebruik daarom de toetscombinatie CTRL+F en zoek op de naam van het artikel in de hele sanctietekst. Kijk of u hiermee nog meer maatregelen vindt die van toepassing zijn. Houd ook hierbij in gedachten waarvoor het product gebruikt wordt.
U kent nu alle details en uitzonderingen, en kunt hiermee bepalen of u uw product (of de daaraan gerelateerde dienst) mag importeren of exporteren.
Als er een verbod geldt, zijn er soms uitzonderingen van toepassing. Is uw product een uitzondering? Neem hierover dan contact op met de CDIU.
Alles doorgelopen?
Heeft u uitgezocht dat uw product of bijbehorende dienst niet onder de Europese sancties valt? En verhandelt u geen diensten of andere producten die u moet checken? Ga dan door naar stap 2: Mag u zakendoen met uw zakenpartner in Rusland?
Levert u met de Incoterm® ex-works (EXW) of Free Carrier (FCA)? Ook dan moet u rekening houden met de sancties.
Handelt u in diensten? Dan moet u als 1e stap van de sanctiecheck nagaan of u uw diensten mag importeren of exporteren. Dit doet u als volgt.
Kijk of uw dienst in de officiële sanctieteksten staat
Open de officiële sanctieteksten ('verordeningen'). Gebruik de toetscombinatie CTRL+F om te zoeken op uw dienst. Let op de volgende punten:
- Bekijk in ieder geval artikel 5 quindecies van EU-verordening 833/2014; deze gaat specifiek over het leveren van zakelijke diensten.
- De FAQ van de Europese Unie is een handige bron: deze legt uit welke zakelijke dienstverlening verboden is, en welke uitzonderingen er zijn.
- Vaak mag u geen diensten verlenen die gerelateerd zijn aan goederen waarvoor sancties gelden. Zoek daarom ook op goederen die met uw diensten te maken hebben (zie stap 2a).
Alles doorgelopen?
Staat uw dienst niet in deze verordeningen? Dan gelden er geen sancties en mag u het volgens de regels van de EU importeren of exporteren. Ga door naar stap 2: Mag u zakendoen met uw zakenpartner in Rusland?
Staat uw dienst wel in deze verordeningen? Dan mag u de dienst in principe niet leveren. In sommige gevallen gelden er uitzonderingen of ontheffingen. Twijfelt u of u daarvoor in aanmerking komt? Neem dan contact op met de CDIU. Hier kunt u een ontheffing aanvragen.
De geconsolideerde sanctielijst van de EU is dé lijst om te checken of u zaken mag doen met uw zakenpartner in Rusland. 'Geconsolideerd' betekent dat alle aanpassingen uit de verschillende sanctieteksten in deze lijst zijn verwerkt. Dit actuele overzicht bevat alle personen, bedrijven en organisaties waar u niet mee mag zakendoen. U doorzoekt dit overzicht het gemakkelijkste via de EU Sanctions Tracker. U gaat als volgt te werk.
1. Zoek met de EU Sanctions Tracker
Open de EU Sanctions Tracker. Via de zoekbalk zoekt u de naam op van de partij waarmee u zaken doet of wilt doen. Check op naam van het bedrijf én van de eigenaren. Let goed op hoe de naam gespeld wordt; dit kan soms op meerdere manieren. Check voor de zekerheid daarom ook op verschillende delen van de naam.
2. Bekijk of u mag zakendoen met uw Russische zakenpartner
Vindt u de naam van uw Russische zakenpartner wel via de EU sanctions tracker? Dan is handel per direct niet meer toegestaan. Dit kan ook nog andere gevolgen hebben. Is er bijvoorbeeld al een partij goederen onderweg naar deze zakenpartner? Neem dan voor meer informatie contact op met ons Ondernemersloket.
Vindt u de naam van uw Russische zakenpartner niet via de EU Sanctions Tracker? Ga dan door naar punt 3 van deze stap.
3. Check of u indirect zakendoet
Als uw zakenpartner niet genoemd staat in de EU Sanctions Tracker, kunt u misschien zakendoen. Check eerst of er ook geen sprake is van indirect zakendoen met iemand op de sanctielijst. Dat is bijvoorbeeld het geval als een aandeelhouder of het moederbedrijf op de sanctielijst staat. Het is dus belangrijk om de eigendomsstructuur van uw klant in kaart te brengen.
Valt uw product of dienst niet onder de EU-sancties? Misschien vallen ze wel onder de Russische tegensancties. Als reactie op westerse sancties heeft Rusland verschillende tegenmaatregelen genomen. U kunt hier in de praktijk tegenaan lopen. Zo is de import en export van sommige producten beperkt of gestopt. Ook Nederlandse producten vallen hieronder.
Lees meer over de Russische tegensancties en hoe u controleert of uw producten hieronder vallen.
Mag u uw product of dienst exporteren of importeren? Dan moet u nog kijken of u kunt betalen, of betaald kunt worden. Betalingen via meerdere Russische banken zijn namelijk niet of nauwelijks mogelijk. Neem daarom contact op met uw bank voor een sanctiecheck, voordat u betaaltransacties doet met een bedrijf, organisatie of persoon in Rusland.
Exporteert of importeert u goederen? Dan kunt u te maken krijgen met sancties die transport beperken of verbieden, zowel van de EU als Rusland. Bijvoorbeeld doordat:
- veel transport uit Rusland de EU niet in mag, en vice versa;
- transport via Rusland naar een bestemming buiten Rusland voor veel goederen verboden is;
- álle transport via bepaalde (lucht)havens en sluizen in Rusland verboden is.
U moet dus goed controleren hoe de goederen die u importeert of exporteert, vervoerd worden. U kunt hiervoor het beste contact opnemen met de expediteur of vervoerder die het transport van de goederen regelt. Samen bekijkt u hoe u zich aan de EU-sancties kunt houden. U kunt ook contact opnemen met ons ondernemersloket. Wij kijken graag met u mee.
Blijkt uit uw sanctiecheck dat u uw product niet mag exporteren of importeren? Of wilt u graag uw handel met Rusland stoppen? Wij kunnen adviseren welke landen u als alternatieve markt kunt overwegen. Graag helpen wij u op weg met de volgende opties:
1. Stel uw vragen aan ons Ondernemersloket
Neem gratis contact op met ons Ondernemersloket. De adviseurs van RVO helpen u graag op weg met advies op maat. Op welke andere buitenlandse markten liggen er kansen voor uw product of dienst? Welke subsidies en tools kunt u gebruiken om die markten te betreden? Onze adviseurs geven u concrete handvaten om aan de slag te gaan.
2. Doe onderzoek via de Export Potential Map
Via de EU kunt u gratis de Export Potential Map gebruiken. In deze databank vindt u op basis van goederencodes in welke landen exportpotentieel ligt voor uw product. Zo ontdekt u in welke andere markten de vraag naar uw product het grootst is.
3. Vraag subsidie aan voor advies van een expert
U kunt de subsidie SIB Alternatieve markten inzetten om advies te krijgen van een expert. Deze helpt u bijvoorbeeld met de optimalisatie van uw logistieke processen of internationale productie, het organiseren van uw financiën of procesbeheer op afstand, of het zoeken naar alternatieve afzetmarkten.
Voorkom sanctieomzeiling
U moet als Nederlands bedrijf de sancties naleven. Hierbij hoort dat u onderzoekt of er geen sancties worden omzeild bij de handel in uw product of dienst. De richtlijnen om sanctieomzeiling te voorkomen (pdf) van de Europese Unie (EU) helpen u hierbij. In dit document vindt u:
- producten die vaak illegaal naar Rusland worden doorgevoerd;
- 'rode vlaggen': aandachtspunten waarmee u mogelijke sanctieomzeiling herkent;
- de beste manier om deze aandachtspunten op te pakken;
- bronnen die u helpen bij uw duediligenceonderzoek.
Tip: sanction alerts van de EU
Bij sommige producten komt sanctieomzeiling vaker voor dan bij andere. Denk aan de import van triplex/multiplexhout. Blijf op de hoogte met de regelmatige waarschuwingen voor sanctieomzeiling van de EU. Zo weet u bij welke producten u extra moet opletten.
Vragen over de sancties?
De adviseurs van ons ondernemersloket helpen u graag verder met uw sanctiecheck.
- Ministerie van Buitenlandse Zaken
