Praktische informatie China

Een bedrijf opzetten in China

In vergelijking met 10 tot 20 jaar geleden is het gemakkelijker om als buitenlander een bedrijf in China te beginnen. De coronapandemie heeft dit echter weer wat ingewikkelder gemaakt, mede door reisbeperkingen naar China.

Overweegt u momenteel toch de stap? Dan is het essentieel om u daarbij te laten begeleiden door ervaren experts. China heeft namelijk niet alleen een andere zakencultuur, maar ook totaal andere wet- en regelgeving dan Nederland. Het is belangrijk om alles vooraf goed te regelen, want het is vaak lastig om uw bedrijfsstructuur en business scope gaandeweg aan te passen. Lijkt het u in eerste instantie een hoop gedoe? Bedenk dan dat vele bedrijven u met succes zijn voorgegaan. Als u de Chinese markt op de juiste manier betreedt, liggen er enorm veel kansen. Gelukkig zijn er een hoop ervaren experts in Shanghai die u kunnen helpen bij het opzetten van een bedrijf daar. Het consulaat-generaal helpt u graag bij het vinden van de juiste experts. Kijk ook eens op de pagina Bedrijf starten in China.

Praktische tips

Een goede planning van uw stap naar Shanghai begint idealiter met een aantal oriëntatiebezoeken aan de stad om eerst een gevoel te ontwikkelen voor zowel de enorme kansen als de uitdagingen. De ontwikkelingen gaan immers razendsnel, consumenten gedragen zich totaal anders en het duurt even voor u de juiste zakenpartner heeft gevonden en daar een band mee heeft opgebouwd. Het consulaat-generaal helpt u graag bij het oriënteren op Shanghai.

Let op: vanwege de COVID-19-reisbeperkingen die de Chinese autoriteiten hebben ingesteld, is het wellicht niet mogelijk Shanghai te bezoeken. Meer informatie hierover vindt u in het reisadvies voor China op Nederland Wereldwijd.

Zaken om te regelen

Is uw start-up of scale-up klaar om de stap naar Shanghai te maken, denk dan bij het opzetten van uw bedrijf daar ook aan de volgende zaken:

• Bedrijfsvorm. Het is belangrijk om een goed doordacht plan te hebben. Zorg dat u de juiste adviseurs heeft die u kunnen helpen bij beslissingen over de bedrijfsvorm, de lokale wetgeving waar u uw bedrijf registreert, de scope van uw business, belastingen en hoeveel u in uw bedrijf investeert.
• Chinese zakenpartner. Het is aan te raden om een betrouwbare Chinese zakenpartner te hebben met wie u een persoonlijke band heeft opgebouwd. De Chinese taal en cultuur zijn voor veel buitenlanders lastig te doorgronden, een goede zakenpartner kan hierbij helpen.
• Chinese naam van uw bedrijf. De officiële naam van uw bedrijf moet in het Chinees zijn en aan een aantal voorwaarden voldoen. Het is dus verstandig om al een aantal mogelijke namen te bedenken.
• Intellectueel eigendomsrecht (IPR). Zorg ervoor dat uw IP-rechten goed beschermd zijn voordat u naar China komt. Eigenlijk is het altijd verstandig om je IP-rechten zo snel mogelijk vast te leggen in China. Waarom dat zo is leest u verderop op deze pagina.
• Chop. Een company chop (zegel of stempel) is noodzakelijk om zaken te kunnen doen in China en om documenten juridisch te autoriseren. Er zijn verschillende categorieën chops die allen een handtekening van het bedrijf vertegenwoordigen. Het is zaak om alleen personen met bevoegdheid de chop te laten beheren.

Intellectueel eigendom

China neemt in toenemende mate effectieve maatregelen om bescherming van intellectueel eigendom te verbeteren. Toch zou bescherming ervan prioriteit moeten zijn bij het overwegen van het betreden van de Chinese markt. Vooral omdat het Chinese juridische systeem voor registratie, bescherming, rechtsgang en implementatie van Intellectual Property Rights (IPR) erg verschilt van veel Westerse systemen. Win daarom juridisch advies in. U kunt ook altijd contact zoeken met het consulaat-generaal in Shanghai voor meer informatie en voor bijvoorbeeld een lijst met juridische experts.

Op de pagina Intellectueel eigendom in China leest u meer over dit belangrijke onderwerp.

Let op: Dit Playbook (inclusief de informatie over bescherming van intellectueel eigendom) moet niet worden gezien als juridisch advies, maar enkel als handleiding. Bedrijven wordt geadviseerd om passend juridisch advies in te winnen. Lezers dienen zich ervan bewust te zijn dat het ministerie van Buitenlandse Zaken de volledige accuraatheid van de informatie in bovenstaande tekst niet kan garanderen.

Cultuur van het zakendoen in China

De zakencultuur in China verschilt in veel opzichten van de Nederlandse manier van zakendoen. Om succesvol zaken te doen in China is het belangrijk om over deze 3 competenties te beschikken: de kunst van persoonlijke relaties opbouwen, flexibiliteit en geduld.

Uw persoonlijke sociale netwerk (guanxi)

In de hele Chinese maatschappij draait het in hoge mate om persoonlijke sociale netwerken. Het Chinese woord hiervoor – guanxi – laat zich lastig vertalen of in één zin uitleggen. Het is daarom aan te raden om guanxi te onderzoeken en er een gevoel bij te krijgen (met artikelen, video's of cursussen). En hoewel het soms kan lijken alsof Chinese ondernemers inhaken op iedere zakelijke kans die zich voordoet (ze zijn vaak met meerdere partijen tegelijkertijd in gesprek), is het goed om te weten dat u om echt zaken te doen in China veel tijd moet investeren in de persoonlijke relatie met uw zakenpartner. Het grote voordeel: een goede Chinese zakenpartner heb je voor de lange termijn.

Geduld

Niet alleen het opbouwen van guanxi, maar ook het doorlopen van veel processen vraagt tijd en geduld in China. Bij veel grote bedrijven is er een hoge mate van hiërarchie en bureaucratie, waardoor besluiten soms lang op zich laten wachten. Zakendoen in China lijkt daarom nog wel eens moeilijk, maar veel ondernemers hier weten: alles in China lijkt lastig, maar uiteindelijk is er veel mogelijk. Overigens, China is niet alleen een divers land met verschillende culturen, er is ook een grote generatiekloof. Jonge Shanghainezen zijn bijvoorbeeld veel meer gewend aan de Westerse manier van zakendoen dan oudere generaties.

Flexibiliteit

Als laatste is het belangrijk om over flexibiliteit te beschikken. China is niet alleen een hiërarchisch land, maar ook een razendsnelle markt en maatschappij – Shanghai in het bijzonder. Omdat omstandigheden hier snel veranderen, worden veel afspraken en projecten op het laatste moment geregeld. En ook veel zakelijke overeenkomsten zijn aan verandering onderhevig.

Goed om te weten

• De app WeChat is niet alleen de Chinese variant van Facebook en WhatsApp, ook veel zakelijke communicatie gaat via deze app. Krijgt u via de e-mail geen contact? Grote kans dat u via WeChat wel antwoord krijgt.
• Bekijk ook onze video's waarin ervaringsdeskundigen vertellen over hun ervaringen met zakendoen in China.
• Zorg dat u de do's-and-don'ts bij zakendoen in China kent.

Overheidsbeleid China

Innovatie en het ontwikkelen van een kansrijk start-upklimaat zijn 2 belangrijke onderdelen van het beleid van zowel de nationale overheid als de Shanghainese overheid. Een overzicht van het belangrijkste beleid.

Economische pilotzones

China heeft sinds de aankondiging van hervormingen en marktopening in 1978 een ongekende economische en sociale ontwikkeling doorgemaakt. China's aandeel in de wereldeconomie is gegroeid van 1,5% in 1978 tot 15% in 2017. Het inkomen per hoofd van de bevolking is 25 keer zo hoog geworden en meer dan 800 miljoen mensen zijn uit de armoede getild.

De Chinese overheid koos voor getrapte hervormingen: er werden pilotzones opgericht waarin experimenten werden gedaan. Succesvol beleid werd daarna vaak op meerdere plekken of in het hele land uitgerold. Dit beleid van experimenteren in pilotzones is nog steeds onderdeel van het economisch beleid. En net als 40 jaar geleden is Shanghai nog steeds een pijler van dit experimentele beleid. Niet voor niets kreeg Shanghai in 2013 als eerste Chinese stad een Pilot Free Trade Zone.

Staatsgeleide economie

De economische experimenten betekenden niet dat de economie compleet geliberaliseerd is. Integendeel: China is nog steeds een staatsgeleide economie. Hoewel er in de jaren 90 een grote privatisering van staatsbedrijven heeft plaatsgevonden, lijkt deze trend de laatste jaren te keren. De Chinese overheid is nauw betrokken bij het Chinese bedrijfsleven, zowel bij staatsbedrijven als private bedrijven, waardoor het speelveld op diverse manieren wordt beïnvloed. Dat komt China op kritiek van westerse democratische landen te staan.

Toetreding tot de WTO

In 2001 trad China als ontwikkelingsland toe tot de WTO (World Trade organization). De WTO hoopte dat deze toetreding zou bijdragen aan hervormingen en verdere openstelling van de Chinese economie. China heeft aangekondigd de markt verder te openen, maar deze hervormingen verlopen vaak traag en zijn selectief. In de praktijk is er nog lang niet altijd sprake van een gelijk speelveld voor buitenlandse en Chinese ondernemingen.

Ook kunnen er informele regels en zogeheten local content-eisen zijn. Bij geschillen is een gang naar de rechter tijdrovend en niet altijd even transparant. De EU en de VS hebben binnen de WTO een aantal klachten ingediend om naleving van WTO-regels door China af te dwingen. China stelt veelal gevolg te geven aan de WTO-uitspraken, maar de praktijk blijkt vaak weerbarstig.

Kansen door Chinese focus op innovatie en ondernemerschap

Omdat China – en Shanghai in het bijzonder – de afgelopen jaren enorm hebben ingezet op innovatie en ondernemerschap liggen er ook interessante kansen voor Nederlandse start-ups en scale-ups die naar China willen uitbreiden. Hieronder bespreken we een aantal belangrijke beleidsmaatregelen rondom ondernemerschap en innovatie.

Made in China 2025

Made in China 2025 is een belangrijk onderdeel van de Chinese innovatieagenda. Het doel van dit initiatief is om een productiesupermacht te worden en daarvoor de productiesector te hervormen van goedkope massaproductie naar hoogwaardige producten en diensten. 10 sectoren staan hierbij centraal: luchtvaartapparatuur, landbouwmaterieel, biofarmaceutische en medische apparatuur, energieapparatuur, maritieme apparatuur, nieuwe energievoertuigen, nieuwe generatie informatietechnologie, nieuwe materialen, spoorwegvervoer en robotica.

Veertiende vijfjarenplan

De nationale overheid in Peking publiceert iedere 5 jaar een vijfjarenplan waarin het beleid voor de komende jaren uiteengezet wordt. In het vijfjarenplan van 2021 staat het realiseren van een 'moderne socialistische samenleving' centraal. Innovatie en digitalisering spelen hierin een belangrijke rol, omdat dit volgens het vijfjarenplan ten grondslag ligt aan China's moderniseringsslag. De Chinese overheid heeft technologische innovatie van eigen bodem als speerpunt benoemd. Dit betekent onder meer dat de Chinese overheid flink blijft inzetten op de ontwikkeling van R&D, de verschillende start-up-ecosystemen in het land en de samenwerking met de grote techreuzen (zoals Baidu, Alibaba, Tencent en iFlytek).

Overseas Startup Gateway Program

Om meer buitenlandse start-ups naar Shanghai te halen, heeft de Shanghainese overheidsinstantie Shanghai Technology Innovation Center (STIC) 31 private incubators in Shanghai geselecteerd voor het Overseas Startup Gateway Program. Hoewel al deze incubators programma's hebben voor buitenlandse start-ups, is er wel een groot verschil in kwaliteit en ervaring tussen deze incubators.

Beleid Shanghainese overheid

Shanghai is een 'nationale centrale stad' die rechtstreeks onder het bestuur van Peking valt. Dit betekent dat het bestuur van Shanghai een relatief grote invloed heeft op het beleid van de stad. Het beleid van de stad wordt door de Shanghainese overheid uitgewerkt in ontwikkelingsplannen. Zowel in het eerder uitgebrachte plan van de '5 centra' als in het huidige Shanghai Masterplan 2017-2035, spelen handel, ondernemerschap en innovatie een centrale rol.

Shanghai Masterplan 2001-2020

In 2001 zette de Shanghainese overheid haar visie op de stad uiteen in het Shanghai Masterplan 2001-2020. Het doel dat de stad voor ogen had, was om in 2020 een mondiaal financieel centrum, handelscentrum, logistiek knooppunt en economisch centrum te worden. In 2017 voegde Shanghai daar de ambitie aan toe om een internationale hub voor innovatie te worden.

Hoewel Shanghai de afgelopen 18 jaar zonder twijfel een enorme ontwikkeling heeft doorgemaakt, is er ook kritiek. Volgens de European Chamber of Commerce hebben buitenlandse financiële instanties bijvoorbeeld nog steeds last van een ongelijk speelveld en is het marktaandeel van niet-Chinese banken om en nabij de 1%. Dit aandeel was rond 2015 nog bijna 3%.

Shanghai Master Plan 2017-2035

In 2017 verlegde de stad de horizon naar 2035 met het Shanghai Master Plan 2017-2035. Dit masterplan kan net als zijn voorganger gezien worden als een algemene kapstok waaraan andere plannen opgehangen kunnen worden. Het plan bevestigt nogmaals de belangrijkste doelstellingen van de 5 centra (financieel, economisch, handel, logistiek en innovatie), maar voegt daar ook een aantal nieuwe ambities aan toe. Om een nog steviger brug te zijn tussen het Chinese vasteland en de rest van de wereld, wil de stad meer nadruk leggen op open ontwikkeling. Bijvoorbeeld door in te zetten op het verbeteren van de zee-, lucht-, trein- en data-infrastructuur.

Vijfjarenplan fintech

Daarnaast heeft Shanghai als doel om de uitdagingen die de snelle urbanisatie met zich meebrengt op te lossen door een mix van groene stadsontwikkeling en innovatie. Bijvoorbeeld met de doelstelling dat in 2035 R&D 5,5% uitmaakt van het bruto regionaal product, en dat de financiële sector verantwoordelijk is voor 18% van het bbp van de stad.

Net als in andere sectoren is de focus in de financiële sector ook steeds meer op innovatie komen te liggen. Zo is in 2020 het 'Plan on accelerating the establishment of the Shanghai Fintech Center' gepubliceerd. Het betreft een vijfjarenplan dat ervoor moet zorgen dat Shanghai zich in 2025 heeft ontwikkeld tot een toonaangevend internationaal fintech-centrum. Het plan stelt dat er een regulatory 'sandbox' (zandbak) komt waarin fintechbedrijven zich kunnen ontwikkelen en er pilots komen om nieuwe (experimentele) toepassingen te testen. Daarnaast gaat het plan in op belastingvoordelen en andere gunstige financiële voorwaarden om fintechbedrijven aan te trekken.

Deze inzet op internationale handel, ondernemerschap en innovatie kunnen interessante kansen bieden voor Nederlandse start-ups en scale-ups. Hierbij is wel de kanttekening dat China terughoudend is met het toelaten van bedrijven die voorlopen op de concurrentie.

Human resources in Shanghai

Werken met de juiste mensen is een belangrijke voorwaarde voor het succes van uw start-up of scale-up, dat is niet anders in Shanghai. Maar recruitment en HR zijn hier anders dan in het Westen: de concurrentie om technisch opgeleid talent is groot, de salarissen zijn hoog, niemand heeft hier van uw bedrijf gehoord, en Chinezen hebben totaal andere verwachtingen van hun werkgever dan Nederlandse werknemers. U kunt dus het beste een heel nieuw personeelsbeleid opzetten.

Expats of lokale medewerkers

De verleiding is groot om meteen een aantal goede en ervaren werknemers naar China te sturen om het bedrijf op te bouwen, maar dat is niet altijd de beste optie. De expatgemeenschap in Shanghai is de laatste jaren flink veranderd. Enerzijds omdat de kosten van expats vaak hoog zijn (accommodatie, scholing kinderen, salarissen) en anderzijds omdat de eisen voor een werkvergunning verzwaard zijn (er is zelfs een puntensysteem voor buitenlands talent). Daarnaast worden minder snel visa afgegeven vanwege COVID-19. De trend onder buitenlandse bedrijven is om meer jonge expats (zonder kinderen en lagere salarissen) te sturen en meer goed opgeleid lokaal talent aan te nemen.

Als u buitenlandse werknemers naar China stuurt, bereid u dan goed voor. Als een aanvraag voor een werkvergunning namelijk wordt geweigerd, kan er geen nieuwe aanvraag gedaan worden. Neem contact op met het Visumcentrum van de Chinese ambassade in Den Haag voor de meest up-to-date informatie over het verkrijgen van een werkvergunning.

De strijd om lokaal talent

Het beeld dat de salarissen in Shanghai laag zijn en dat de vijver met talent oneindig is, is verouderd. Omdat tegenwoordig zowel buitenlandse bedrijven als grote Chinese techbedrijven, zoals Huawei, Alibaba en Tencent op zoek zijn naar jonge (Engelssprekende) en technisch hoogopgeleide werknemers, heeft deze doelgroep de werkgevers voor het uitkiezen. Grote Chinese bedrijven rekruteren daarom al intensief op de topuniversiteiten in en rond Shanghai, zoals Fudan University, Zhejiang University, Jiaotong University of Nanjing University.

Eigenlijk geldt deze trend niet alleen voor Shanghai, maar voor alle ontwikkelde Chinese steden: de strijd om talent is groot. Als onbekende Nederlandse start-up moet u daar tegen opboksen. Maar als u het slim aanpakt, hoeft dit geen probleem te zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de volgende zaken:

• Geef werknemers iets wat ze bij de grote techreuzen niet kunnen krijgen. Bijvoorbeeld een duidelijk carrièrepad, een aandeel in het bedrijf of een winstpercentage.
• Pas uw personeelsbeleid aan de verwachtingen van de Chinese werknemer aan. Zorg bijvoorbeeld dat er een flinke groei in het salaris zit en geef jonge werknemers de kans om (business)reizen te maken. Ga uit van uw eigen unieke positie en kracht: investeer in de ontwikkeling van uw werknemers. Of richt u op een andere doelgroep, bijvoorbeeld Westerlingen met Chinese roots of Chinezen die in het Westen werken of studeren.

In onze video legt Wouter Rinia van Brunel uit hoe u uzelf kunt branden als aantrekkelijke werkgever en hoe u een sollicitatiegesprek voert in China.

Werken met Chinezen

In vergelijking met het Nederlandse onderwijssysteem is het Chinese systeem hiërarchisch en ligt de nadruk op kennis en kunde. Veel hoogopgeleide Chinezen zijn harde werkers en goed in technische vakken, maar minder mondig en initiatiefrijk dan hun Nederlandse collega's. Dat heeft voor- en nadelen: het is makkelijker om besluiten te nemen en met precisie uit te (laten) voeren, maar u zult opdrachten ook gedetailleerder uit moeten leggen.

Als u naar China gaat, is het belangrijk om te beseffen dat de maatschappij en cultuur totaal anders zijn. In China spelen persoonlijke relaties (guanxi), beleefdheid en hiërarchie een veel grotere rol dan in Nederland. Om misverstanden te voorkomen, is het daarom belangrijk om uw managementstijl aan te passen en een antenne te ontwikkelen voor de Chinese omgangsmanieren. Chinese werknemers zullen bijvoorbeeld niet snel persoonlijke zaken delen, waardoor u ineens verrast kunt worden door het ontslag of de ziekmelding van een personeelslid. Het is daarom belangrijk om een paar 'bruggenbouwers' in het team te hebben die kunnen helpen bij deze culturele uitdagingen.

Een ander voorbeeld van de sociale verschillen met Nederland is het Chinese tijdsmanagement. Veel afspraken worden op het laatste moment gemaakt, soms een paar uur van tevoren. Hetzelfde geld voor projecten: veel gebeurt op het laatste moment. Het is daarom belangrijk om u flexibel op te stellen.

De Chinese taal

Voor Westerlingen is Chinees een erg moeilijke taal om te leren. Het duurt vaak jaren voordat u de taal goed onder de knie hebt. Hoewel het spreken van een aantal woordjes enorm op prijs wordt gesteld door lokale relaties, is aan te raden de taal alleen te leren als u echt een jarenlange persoonlijke commitment hebt. Gelukkig spreken veel jonge Shanghainezen tegenwoordig Engels en zijn er veel tolken in de stad. Er is zelfs een door de stad gesponsorde hotline voor hulp bij de taal (+86 219 622 88). De taal hoeft dus geen obstakel te vormen om een bedrijf hier te beginnen.

Het leven in Shanghai

Shanghai is met haar internationale karakter een van de meer toegankelijke steden van China. Steeds meer Shanghainezen spreken Engels en er zijn veel apps die u wegwijs kunnen maken in de stad. Hieronder een overzicht met de belangrijkste informatie en tips over het leven in Shanghai.

Transport en verkeer

• Vliegvelden: Shanghai heeft 2 vliegvelden. Pudong International Airport wordt vooral gebruikt voor internationaal vliegverkeer en ligt op zo'n 50 kilometer buiten de stad. Het vliegveld is het beste te bereiken met een taxi of met de MagLev, de magneettrein die van de rand van de stad naar het vliegveld gaat. Ook is het vliegveld bereikbaar met metrolijn 2. Het andere vliegveld, Hongqiao Jichang Airport ligt zo'n 15 kilometer buiten het centrum en wordt voornamelijk voor binnenlandse vluchten gebruikt. Deze is te bereiken met taxi, bus of metrolijnen 2 en 10.
• Hogesnelheidstrein: Binnen China is Shanghai binnen enkele uren te bereiken met de hogesnelheidstrein vanaf steden als Beijing, Guangzhou en Xi’an. De treinen zijn een goed alternatief voor het vliegtuig.

Vervoer in Shanghai

Er zijn verschillende manieren om je te verplaatsen binnen Shanghai.

• Taxi's zijn relatief goedkoop en makkelijk te bestellen via apps als Didi Chuxing (er is een Engelse variant) en Meituan Dache.
• Shanghai heeft een uitgebreid en modern metronetwerk. Elke paar minuten vertrekt er een metro van het station. Grootste nadeel: de metro stopt meestal tussen 22:00 en 23:30 uur (afhankelijk van welke lijn je gebruikt).
• Voor kortere afstanden is fietsen een goede optie. Er zijn veel fietspaden in Shanghai en dankzij apps als Hellobike kunt u overal een deelfiets pakken.
• Het busnetwerk kan van pas komen als het verkeer druk is. Enkele bussen (lijn 71 bijvoorbeeld) in het centrum hebben een speciale baan waardoor files omzeild worden.

Betaling

Apps

Enkele handige apps om te downloaden als u naar Shanghai komt:

• Bon App!: Engelstalige app met een overzicht van onder andere activiteiten, restaurants en winkels.
• SmartShanghai: Engelstalige app en website met niet alleen een overzicht van activiteiten, restaurants en winkels maar ook een platform voor het ver(kopen) van spullen en het vinden van (huur)huizen.

Belangrijke informatie

• VPN: China controleert het internetverkeer in het land. Westerse social media als Facebook zijn geblokkeerd. Ook sommige websites en e-maildiensten, bijvoorbeeld Google en Gmail, zijn geblokkeerd. Het inloggen met een Virtueel Particulier Netwerk (VPN) kan een oplossing bieden. Sommige websites werken met een VPN-verbinding, andere websites weer niet. China controleert ook dit. Chinese wet- en regelgeving rond cybersecurity is aan het veranderen en veel online producten en diensten, waaronder VPN, hebben een licentie nodig van de Chinese overheid om legaal te mogen opereren. Meer informatie hierover is te vinden op de website van het Ministerie van Industrie en Informatie Technologie (in Mandarijn). Laat u vooral goed informeren en blijf de veranderingen in Chinese wetgeving volgen.
• Luchtvervuiling: In China kan zware luchtvervuiling voorkomen, vooral in de wintermaanden. Ondanks dat het enigszins verbeterd is de afgelopen jaren, kan de smog nog steeds fysieke klachten opleveren. Betaalbare luchtzuiveraars voor in huis zijn makkelijk verkrijgbaar.
• Huizen: Het vinden van huizen gaat meestal via een makelaar (agent). Op verschillende (online) platforms geven makelaars een overzicht van hun aanbod. Contracten zijn over het algemeen voor een jaar en huur kan enkele maanden vooruit gevraagd worden. Houd ook rekening met een eenmalige commissie tot ongeveer 35% van de maandelijkse huur en/of een maandelijkse managementvergoeding. Veel gebouwen in het centrum van Shanghai zijn wat ouder en minder goed geïsoleerd. Ook is er bijna nergens centrale verwarming aanwezig. Let er goed op dat je bij het uitkiezen van een appartement kijkt of deze beschikt over een goed functionerende verwarming/airconditioning. De Shanghainese zomers zijn subtropisch. De winters vergelijkbaar met de Nederlandse winter.

Ontmoetingsplekken en horeca

Shanghai heeft een bruisend uitgaansleven met clubs, bars en kroegen. Een favoriete avondactiviteit onder zowel lokaal als internationaal publiek zijn de door de stad verspreide KTV's voor een avondje karaoke.