Wisent
Dit dier staat niet op de huis- en hobbydierenlijst.
Hieronder leest u de beoordeling over dit dier.
Algemene informatie
| Familie | Bovidae |
|---|---|
| Subfamilie | Bovinae |
| Genus | Bison |
| Soort | Bison bonasus |
| Gedomesticeerd | Nee |
| Kruising | Nee |
| Volwassen grootte |
|
| Gewicht | 350-1000 kg |
| Dieet | Herbivoor |
| Natuurlijke leefomgeving |
|
| Levensverwachting | 27 jaar |
| IUCN-status | “Vulnerable” |
| CITES | Niet vermeld |
Risicoklasse F
Wisenten zijn in staat ernstige letselschade te veroorzaken bij de mens. Daarnaast zijn in drie risicocategorieën voor “gezondheid en welzijn dier” één of meerdere risicofactor(en) vastgesteld. Om deze redenen valt de wisent onder risicoklasse F.
Samenvatting beoordeling van de wisent
Indien er sprake is van één of meerdere relevante ernstige zoönose(n) die slechts met gespecialiseerde maatregelen beheersbaar is/zijn wordt de risicofactor aangekruist (!), maar telt deze niet mee in de eindscore. Indien er sprake is van een relevante ernstige zoönose die niet of nauwelijks beheersbaar is of er sprake is van risico op ernstige letselschade komt de diersoort direct onder risicoklasse F te vallen (XF). Indien de risicofactor van toepassing is, wordt deze aangekruist (X).
| Risicocategorie | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| Zoönosen | ! (signalerend) | Bij de wisent zijn de hoog-risico zoönotische pathogenen Mycobacterium bovis, Coxiella burnetii, Leptospira interrogans en het rabiësvirus aangetoond. Dit leidt tot een signalerende toepassing van deze risicofactor. |
| Letselschade | XF | Bij wisenten is er gevaar op zeer ernstig letsel bij de mens, waardoor de wisent direct onder risicoklasse F valt. |
| Risicocategorie | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| Voedselopname | X |
|
| Ruimtegebruik/veiligheid | X | Wisenten hebben een sterke vluchtreactie |
| Thermoregulatie | In deze risicocategorie zijn geen risicofactoren van toepassing. | |
| Sociaal gedrag | X | Wisenten hebben een lineaire dominantiehiërarchie. |
Beoordeling per risicofactor
Risico's voor de mens
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| LG1 | ! (signalerend) | Bij de wisent zijn de hoog-risico zoönotische pathogenen Mycobacterium bovis (Pavlik et al., 2002), Coxiella burnetii (Szarek et al., 1994), Leptospira interrogans (Salwa et al., 2007) en het rabiësvirus (Vuta et al., 2016) aangetoond. Dit leidt tot een signalerende toepassing van deze risicofactor |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| LG2 | XF |
De wisent weegt 350-1000 kg en beschikt over gekromde hoorns (Groves et al., 2011). Wisenten zijn voornamelijk agressief tegen mensen wanneer mensen te dichtbij komen of wanneer mensen ze uitlokken (Haidt et al., 2018). Ze beschermen hun kalveren tegen predators en mensen (Baskin & Danell, 2003). Gezien de grootte, morfologie en het gedrag van wisenten, kunnen ze zeer ernstig letsel bij de mens veroorzaken, waardoor de wisent direct onder risicoklasse F valt. |
Risico's voor dierenwelzijn/diergezondheid
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| V1 | De wisent is een grazer, die zijn dieet kan aanvullen met browse materiaal (Borowski & Kossak, 1972; Hofmann, 1989; Groves et al., 2011; Mendoza & Palmqvist, 2007). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V2 | X | De wisent heeft hypsodonte kiezen (Mendoza & Palmqvist, 2007). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| V3 | X | Wisenten spenderen tijdens het groeiseizoen ongeveer 60% van de tijd aan foerageren. Wisenten eten voornamelijk gras, maar vullen het dieet aan met tot wel 33% browse (Hofmann, 1989; Groves et al., 2011; Zielke et al., 2017). Om aan energiebehoeften te kunnen voldoen moeten grazende herkauwers betrekkelijk veel consumeren en besteden zij dagelijks enkele lange periodes aan foerageren om de grote pens, die is geoptimaliseerd voor de fermentatie van vezels, maximaal te vullen (Hofmann, 1989). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| V4 | Het dieet van wisenten bestaat uit grassen, zeggen, andere kruidachtige planten, bladeren, twijgen, boomschors, fruit, zaden en korstmossen (Baskin & Danell, 2003). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| R1 | Wisenten hebben een homerange van 44-200 km2 en kerngebieden binnen de home ranges zijn 7,9-20 km2 (Groves et al., 2011). Wisenten zijn niet territoriaal, hun homeranges overlappen en zowel de mannetjes als de vrouwtjes verdedigen hun home ranges niet (Krasińska et al., 1987). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R2 | Wisenten gebruiken geen afgezonderde nestplaats (Daleszczyk, 2004; Groves et al., 2011). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R3 | X | Wisenten vluchten meestal wanneer ze benaderd worden door mensen (Baskin & Danell, 2003; Haidt et al., 2018). Wisenten kunnen over 3 m wijde beken springen en over 2 m hoge hekken (Castelló, 2016). Wisenten zijn waargenomen capture myopathy te ontwikkelen (Blumstein et al., 2015; Caulkett & Haigh, 2008; Wallace et al., 1987). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| R4 | Wisenten gebruiken geen holen of kuilen (Groves et al., 2011). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R5 | Voor wisenten zijn er geen specifieke omgevingselementen essentieel (Groves et al., 2011). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| T1 | De wisent komt onder andere voor in een gematigd zeeklimaat (Groves et al., 2011; Mysterud et al., 2007; Olech, 2008; Schultz, 2005). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| T2 | Uit gedetailleerd gedragsonderzoek is niet gebleken dat wisenten gebruik maken van een speciale zoel-, koel- of opwarmplaats (Baskin & Danell, 2003; Groves et al., 2011). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| T3 | Wisenten zijn jaarrond actief (Groves et al., 2011). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| S1 | Wisenten hebben een polygame leefwijze (Balčiauskas, 1999). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| S2 | X | Wisenten leven in groepen, bestaande uit vrouwtjes met hun jongen, en mannetjes leven in kleine bachelorgroepen of solitair (Baskin & Danell, 2003; Groves et al., 2011). Mannelijke wisenten hebben een dominantiehiërarchie tijdens het paarseizoen (Balčiauskas, 1999; Groves et al., 2011). Bij de aanverwante Bison bison met een vergelijkbare sociale structuur hebben mannetjes een lineaire dominantiehiërarchie (Lott, 1979; Roden et al., 2005). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| S3 | Vrouwtjes zijn vanaf 2 jaar geslachtsrijp en kunnen één keer per jaar werpen. Vrouwtjes zijn 254-279 dagen drachtig en krijgen per worp één jong. Wisenten hebben een paarseizoen in augustus-oktober (Castelló, 2016; Groves et al., 2011). Wisenten hebben geen grote kans op overbevolking. Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
Verwijzingen
Balčiauskas, L. (1999). European bison (Bison bonasus) in Lithuania: status and possibilities of range extension. Acta Zoologica Lituanica. 9(3). 3-18.
Baskin, L. & Danell, K. (2003). European Bison Wisent—Bison bonasus. In L. Baskin & K. Danell, Ecology of Ungulates (pp. 187-198). Springer, Berlin, Heidelberg.
Blumstein, D. T., Buckner, J., Shah, S., Patel, S., Alfaro, M. E. & Natterson-Horowitz, B. (2015). The evolution of capture myopathy in hooved mammals: a model for human stress cardiomyopathy? Evol Med Public Health. 2015(1). 195-203.
Borowski, S. & Kossak, S. (1972). Bisoniana LI. The natural food preferences of the European bison in seasons free of snow cover. Acta Theriologica. 17(13). 151-169.
Castelló, J. R. (2016). Tribe Bovini. In: J. R. Castelló, Bovids of the world: antelopes, gazelles, cattle, goats, sheep, and relatives (pp. pp. 596-649). Princeton University Press.
Caulkett, N. & Haigh, J. C. (2008). Bison. In G. West, D.J. Heard & N. Caulkett, Zoo animal and wildlife immobilization and anasthesia (pp. 643-646). John Wiley & Sons.
Cromsigt, J. P., Kerley, G. I. & Kowalczyk, R. (2012). The difficulty of using species distribution modelling for the conservation of refugee species–the example of European bison. Diversity and Distributions. 18(12). 1253-1257.
Daleszczyk, K. (2004). Mother-calf relationships and maternal investment in European bison Bison bonasus. Acta Theriologica. 49(4). 555-566.
Groves, C. P., Leslie Jr., D. M., Huffman, B. A., Valdez, R., Habibi, K., Weinberg, P. J., Burton, J. A., Jarman, P. J. & Robichaud, W. G. (2011). Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). In D. E. Wilson & R. A. Mittermeier, Handbook of the mammals of the world (pp. 444-779). Barcelona: Lynx Edicions.
Haidt, A., Kamiński, T., Borowik, T. & Kowalczyk, R. (2018). Human and the beast—Flight and aggressive responses of European bison to human disturbance. PLoS ONE. 13(8). e0200635.
Hofmann, R. R. (1989). Evolutionary steps of ecophysiological adaptation and diversification of ruminants: a comparative view of their digestive system. Oecologia. 78(4). 443-457.
Krasińska, M., Caboń-Raczyńska, K. & Krasiński, Z. A. (1987). Strategy of habitat utilization by European bison in the Białowieża Forest. Acta Theriologica. 32(11). 147-202.
Lott, D. F. (1974). Sexual and aggressive behavior of adult male American bison (Bison bison). In V. Geist & F. Walther, The behaviour of ungulates and its relation to management (pp. 382-394). Unwin Brothers Limited.
Mendoza, M. & Palmqvist, P. (2007). Hypsodonty in ungulates: an adaptation for grass consumption or for foraging in open habitat?. Journal of Zoology. 274(2). 134-142.
Mysterud, A., Bartoń, K. A., Jędrzejewska, B., Krasiński, Z. A., Niedziałkowska, M., Kamler, J. F., Yoccoz, N. G. & Stenseth, N. C. (2007). Population ecology and conservation of endangered megafauna: the case of European bison in Białowieża Primeval Forest, Poland. Animal Conservation. 10(1). 77-87.
Olech, W. (2008). Bison bonasus. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e.T2814A9484719.
Pavlik, I., Machackova, M., Yayo Ayele, W., Lamka, J., Parmova, I., Melicharek, I., Hanzlikova, M., Körmendy, B., Nagy, G., Cvetnic, Z., Ocepek, M. & Lipiec, M. (2002). Incidence of bovine tuberculosis in wild and domestic animals other than cattle in six Central European countries during 1990-1999. Vet Med – Czech. 47(5). 122-131.
Roden, C., Vervaecke, H. & van Elsacker, L. (2005). Dominance, age and weight in American bison males (Bison bison) during non-rut in semi-natural conditions. Applied Animal Behaviour Science. 92(1-2). 169177.
Salwa, A., Anusz, K., Arent, Z., Paprocka, G. & Kita, J. (2007). Seroprevalence of selected viral and bacterial pathogens in free-ranging European bison. Polish Journal of Veterinary Sciences. 10(1). 19-23.
Schultz, J. (2005). The ecozones of the world, The Ecological Divisions of the Geosphere (2 ed.). Berlin: Springer.
Szarek, J., Rotkiewicz, T., Anusz, Z., Khan, M. Z. & Chishti, M. A. (1994). Pathomorphological studies in European bison (Bison bonasus Linnaeus, 1758) with seropositive reaction to Coxiella burnetii. Journal of Veterinary Medicine, Series B. 41(1‐10). 618-624.
Valdés-Correcher, E., Rodriguez, E., Kemp, Y. J., Wassen, M. J. & Cromsigt, J. P. (2018). Comparing the impact of a grazing regime with European bison versus one with free-ranging cattle on coastal dune vegetation in the Netherlands. Mammal Research. 63(4). 455-466.
Vuta, V., Turcitu, M., Barboi, G., Motiu, R., Barbuceanu, F., Robardet, E. & Vlagioiu, C. (2016). Isolation and molecular characterization of rabies virus from two European bisons (Bison bonasus) in Romania. Journal of Biotechnology. 231S. S15.
Wallace, R. S., Bush, M. & Montali, R. J. (1987). Deaths from exertional myopathy at the National Zoological Park from 1975 to 1985. Journal of Wildlife Diseases. 23(3). 454-462.
Zielke, L., Wrage-Mönnig, N. & Müller, J. (2017). Seasonal preferences in diet selection of semi-free ranging European bison (Bison bonasus). Eur Bison Conserv Newsl. 10. 61-70.
