De Zwette in Leeuwarden: naar energieneutraal én circulair

Interview met parkmanager Lex Vergnes

Met deze pilot doet De Zwette leerzame ervaringen op met verduurzaming, die andere industrieterreinen in hun voordeel kunnen gebruiken. Lex legt uit: “Je kunt zoveel richtingen op met duurzaamheid. Om het voor onszelf te kaderen hebben we eerst een aantal brainstormsessies georganiseerd met ondernemers. We kozen uiteindelijk vier thema’s: mobiliteit, materialen, groen en energie. Een werkgroep, ‘Duurzaam en Circulair De Zwette’, werkt deze thema’s nu uit. Binnen die werkgroep zijn dan weer vier actiegroepen actief, die ieder een van de vier thema’s oppakken. Ondernemers werken daarin samen met mij en de aanjager van de gemeente.”

Uitdaging en tegenslag - energie en groen

Dat verduurzaming niet zonder slag of stoot gaat, heeft Lex gemerkt. Niet alleen gooide de coronacrisis roet in het eten, waardoor ondernemersbijeenkomsten niet konden doorgaan, maar er was ook een probleem met het energienetwerk. Hij vertelt: “We willen graag zonnepanelen realiseren op alle daken, maar we kregen van de netbeheerder te horen dat het netwerk al vol zat. In de afgelopen jaren zijn er namelijk al een paar zonneparken aangelegd. Ook liggen verschillende daken al vol met panelen. Daardoor zit het knooppunt van ons naar het net nu vol. Dat is een flinke tegenvaller.” De energieleverancier werkt hard aan een oplossing en ook de bedrijven zitten niet stil. “We onderzoeken op dit moment of bedrijven een smart grid kunnen opzetten, waarmee ze onderling energie kunnen uitwisselen. Zo hopen we pieken uit het energieverbruik te halen en het net minder te belasten. Daarnaast roepen we ondernemers ook op om hun energieverbruik terug te brengen door besparende maatregelen als ledverlichting en bewegingssensoren voor de verlichting te gebruiken, en hun cv beter af te stellen.”

“We willen De Zwette ook groener maken en doen daarom onderzoek naar de biodiversiteit op ons terrein. Studenten hebben onderzocht hoe er meer groen op De Zwette kan komen en hoe we klimaatadaptatie kunnen bevorderen. Momenteel maken we plannen voor de aanpak hiervan, en geven we ondernemers handreikingen.”

Parksharing voor hergebruik reststromen - mobiliteit en materialen

Naast het opwekken van zonne-energie zet De Zwette ook in op het (volledig) hergebruiken van reststromen. Lex: “Op dit moment verbranden of storten we al ons afval. Die hoeveelheid willen we drastisch verminderen, door hergebruik enerzijds maar ook door aanpassingen in productieprocessen. Als je op een andere manier met materiaal kunt omgaan, of andere materialen gebruikt die later hergebruikt kunnen worden, nemen de reststromen ook af.”

“Om die reststromen af te laten nemen, zijn we begonnen met het programma Parksharing. Ondernemers kunnen daarin aangeven welke materialen zij over hebben. Andere bedrijven op het terrein, die deze materialen kunnen gebruiken, nemen het dan van hen over.”

“Het afgelopen jaar hebben we ondernemers ook gewezen op de (elektrische) fietsen die er zijn. Dat is goed voor je vitaliteit en je draagt meteen bij aan het verminderen van CO2-uitstoot. We onderzoeken ook de mogelijkheid van deelmobiliteit van auto en scooter, maar dat staat nog in de kinderschoenen.”

Financiering

Een terrein met 400 bedrijven verduurzamen is geen gemakkelijke opgave. Het parkmanagement staat er daarom ook niet alleen voor. Lex legt uit: “We financieren het project in samenwerking met de provincie, de gemeente en de bedrijvenvereniging. De provincie en gemeente hebben ‘stimuleringspotjes’ om bij te dragen aan verduurzaming. En in Leeuwarden is er ook een ondernemersfonds. Een deel van het geld dat we daaruit krijgen, besteden we aan de verduurzaming.”

“Om het project aan te jagen, willen we er graag veel geld in stoppen”, vertelt Lex. “Op die manier hopen we dat ondernemers warmlopen en mee gaan doen. Energiezuinig zijn kost niet alleen maar geld, het levert ook geld op als je het slim doet”, lacht hij. “Je wilt dat ondernemers op eigen initiatief gaan verduurzamen, dat het van onderaf tot stand komt. Maar dat moet van bovenaf gestimuleerd worden. Als de gemeente niets had gezegd, waren wij nu dit project niet begonnen. Maar nu deze pilot eenmaal loopt, proberen wij ondernemers mee te nemen in het proces. Zodat zij duurzaamheid hopelijk zelf prioriteit gaan geven, stap voor stap.”

Zorg voor successen

“Een duurzaam en circulair De Zwette in 2035, daar zijn we natuurlijk nog niet”, besluit Lex. “We hebben veel plannen, maar we moeten ook nog veel doen. Een valkuil is dan dat je enthousiast begint, maar dat het dan vastloopt. Wij willen het project draaiend houden, achter elkaar door blijven gaan. Daarom mag de communicatie niet stoppen: ondernemers moeten weten wat er mogelijk is en wat er staat te gebeuren. En dan rest ons alleen nog dat we moeten zorgen voor successen. Die hoeven maar heel klein te zijn, maar zullen het project wel enorm aanwakkeren.”

Projectsamenvatting

Bedrijventerrein De Zwette in het kort

Locatie: Leeuwarden
Oppervlakte: ca. 350 hectare
Bedrijven: ca. 400
Startjaar: 2020

1. Wat houdt het project in één zin in?
   De Zwette werkt aan een energieneutraal en circulair terrein in 2035 aan de hand van de thema’s mobiliteit, materialen, groen en energie.
2. Wie zijn er bij het project betrokken?
   • Provincie Friesland
   • Gemeente Leeuwarden
   • Bedrijvenvereniging De Zwette en hun parkmanager
   • De werkgroep ‘Duurzaam en Circulair De Zwette’ en de vier actiegroepen vanuit de bedrijvenvereniging.
3. Hoe wordt het project georganiseerd en gefinancierd?
   De provincie Friesland en de gemeente Leeuwarden dragen bij. Ook gebruikt de bedrijvenvereniging een deel van de toeslag uit het ondernemersfonds voor de verduurzaming.
   De werkgroep ‘Duurzaam en Circulair De Zwette’ leidt het project. Binnen de werkgroep zijn vier actiegroepen actief, ieder op een van de vier kernthema’s. In de actiegroepen werken de parkmanager, iemand van de gemeente en ondernemers samen aan plannen voor verduurzaming.
4. Welke voordelen biedt het project?
   • Vermindering van reststromen door hergebruik.
   • Verminderen van CO₂-uitstoot door het gebruik van groene energie.
   • Aantrekkelijk vestigingsklimaat door de bouw van nieuwe, duurzame en groene panden.
5. Wat zijn de belangrijkste lessen?
   Er is veel ambitie, maar er moet ook nog veel gebeuren. We moeten zorgen voor successen die het project lopend houden. Daarnaast kan de capaciteit van het energienetwerk een beperking zijn voor het plaatsen van zonnepanelen. Zorg dus dat daar eerst over overlegd wordt.